Twitter Facebook Linkedin Youtube
CUMHURBAŞKANI TOKAYEV’İN MESAJLARI NE ANLAMA GELİYOR?

CUMHURBAŞKANI TOKAYEV’İN MESAJLARI NE ANLAMA GELİYOR?

22 Şubat, 2022 , , , 1096

Mesut Emre KARAKÖSE – SASAM Başkanı

Kazakistan Cumhurbaşkanı Sayın Kasım-Jomart Tokayev, geçtiğimiz günlerde ulusal Qazaqstan televizyon kanalıyla önemli bir röportaj yaptı. Rusça olarak yaptığı ve bazı tartışmalara yol açan bir önceki röportajı, uluslararası bir kitleye yönelikti. Son röportajı ise Kazak dilinde (Khabar TV kanalı için) yapıldı. Bu durum Ülkede yanlış bilgilerin yaygınlaşmasını durdurma ihtiyacından kaynaklanıyor.

Kazakistan Cumhurbaşkanı öncelikle Kazakistan’daki olaylarla ilgili gerçekleri dünya kamuoyuna ulaştırmayı amaçlıyor. Açıklamaları yabancı medyada geniş bir yer buluyor. Bu noktada Rus dilinin Birleşmiş Milletler’in altı dilinden biri olduğu gerçeği göz ardı edilmemelidir, bununla birlikte Devletin sorunlarını Devlet dilinde konuşmak daha yararlı bulunmuştur ki son kapsamlı röportaj Kazak dilindedir.

2022 yılının başında “Trajik Ocak” olayları olarak anılan kanlı olaylarda maalesef birçok insanın hayatını kaybetti. Cumhurbaşkanı Tokayev’e göre gösterilere katılanların hepsi terörist değildi ve başlangıçta insanlar barışçıl gösterilere gidiyorlardı. Ülkenin birçok bölgesinde insanlar taleplerini, hoşnutsuzluklarını dile getirmek için protesto maksadıyla meydanlara çıktılar. Suç eylemleri ve suç işleme kasıtları yoktu. Ancak daha sonra durum tamamen farklı bir şekilde gelişmeye başladı. Provokatörler ve gerçek haydutlar ortaya çıktı. Amaçları barışçıl mitinglere katılmak değil, kamu düzenini bozmak ve yetkililere saldırmaktı. Cumhurbaşkanı Tokayev’e göre belirli bir noktada gerçek teröristler meydanlarda ortaya çıkmıştır. Bu röportajdan öğrendiğimize göre haydutlar, binlerce silahı kaçırmıştır ve henüz tüm silahlar bulunamamıştır. Bu durum bize bu silahların tekrar kullanılma ihtimalini göstermektedir.

Cumhurbaşkanı Tokayev’e göre Ocak olayları planlanmış bir eylemdi. Ocak olaylarının merkez üssünde, özel eğitim almış ve haydutları ve suçluları yöneten suç çeteleri, teröristler vardı. Teröristler, ülkedeki istikrarı zayıflatmak ve halkı korkutmak amacıyla durumu daha da kötüleştirmeye çalıştılar. Elbette bu gruplarda barışçıl vatandaşlar da vardı. Şimdi Devlet’in görevi kimin suçlu olduğunu ve kimin olmadığını bulmaktır. Bu oldukça zor bir iştir ve soruşturmanın sonuçlarına göre her şey netleşecektir. Soruşturma ve yargılama sonucunda, tüm failler adalete teslim edilecektir. Cumhurbaşkanı Tokayev için insan hakları çok önemli bir önceliktir ve beyanına göre asıl amacı, her davada adil bir karar verilmesi gerektiğidir.

2022 yılı başında yaşanan günler Kazakistan’ın yakın tarihindeki en trajik günler oldu. 30 yıllık bağımsızlıkta, birçok testten geçen ülke, bu tür bir kargaşa ve kaosla ilk kez karşılaştı. Tokayev’e göre ülkesine ve halkına sadık gerçek vatanseverlerin asla böyle bir şey yapmayacakları kesinlikle açıktır. Durumu kendi çıkarları doğrultusunda kullanmak isteyen kişilerin darbe (coup d’etat) yapmaya çalıştıklarını açıkça söylemek gerekir. Çünkü bunlar Kazak devletine, ülkenin bütünlüğüne ve halkın güvenliğine yönelik eylemlerdir. Röportaj kapsamında bir kez daha belirtildiği üzere haydutlar Almatı’ya dışarıdan gelmişlerdir. Amaçları vatandaşları korkutmak ve öldürmek, kadınlara şiddet uygulamak, malları yağmalamak, katliam yapmak ve nihayetinde iktidarı ele geçirmekti. Vatandaşların güvenliği ve ülkenin bütünlüğü için gerçek bir tehdit vardı.

Bu noktada “Yeni Kazakistan” parolası ile yapılan reformları değerlendirmek gerekir. Çünkü Kasım-Jomart Tokayev’e göre komplocular reform sürecini tersine çevirmek istiyorlardı. Başkana karşı çıktılar çünkü dönüşümler kişisel çıkarlarına dokunabilirdi.

Kazakistan’da kararlılıkla uygulanan reformların temel amacı adil bir toplum inşa etmek, politik dönüşümün uygulanması, ülkenin ekonomik kalkınmasının hızlandırılmasıdır. Bu amaçlar vatandaşların arzularına cevap vermektedir. Bu nedenle, planlanan yoldan dönülmemeli ve reformlara devam edilmelidir.

Ocak olaylarından sonra bazı Rus uzmanların, “isyancıların Cumhurbaşkanı Tokayev’i yakalamayı ya da onu ülkeden çıkarmayı amaçladıklarını” yönündeki iddiaları hakkında Sayın Tokayev: “Muhtemelen bu Rus istihbarat teşkilatlarının vizyonudur. Belki de bu doğrudur, çünkü ülkemizdeki durumu çok yakından izliyorlar. Her neyse, önceden eğitilmiş silahlı çeteler iktidarı ele geçirmek istediler. Bu nedenle, yabancı uzmanların ifadelerinde gerçeğin payı vardır. Her şeyi dikkatli bir şekilde incelemeliyiz ve ölçülü bir değerlendirme yapmalıyız. Bu konuda acele edemeyiz, dikkatli bir şekilde yaklaşmalıyız. Kesinlikle gerçeği bulmamız gerekiyor.” şeklinde açıklama yapmıştır.

Vladimir Putin’i araması ve KGAÖ barış gücü kuvvetlerini Kazakistan’a göndermeye çağırması hakkındaki soruya  “Bu kararın kesinlikle doğru olduğunu düşünüyorum. Silahlı militanların Almatı’yı yendikleri ve diğer şehirlerimizi tehdit ettikleri anlaşılmalıdır. Ve eğer zamanında bir barış gücü olmasaydı, teröristler diğer şehirleri de ele geçireceklerdi. Silahlı çatışmalar Taldikorgan, Taraz, Çimkent, Kızılorda’da meydana geldi. Başkentte Akorda’ya saldırmaya hazırlanan teröristlerin hazırlıkları görüldü. Bu plan, teröristlerin Şam ve Rakka’yı ele geçirmeye çalıştıkları Suriye’de uygulanan senaryoya benzer. KGAÖ Barış gücü birliği ülkemizde iken tek bir silah ateşlemedi. Misyonu sadece ana stratejik hedefleri korumaktı. Ve bu noktada Kazakistan’ın güvenlik güçleri devreye girdi ve silahlı teröristlere karşı savaştı. KGAÖ güçleri ile Kazakistan güvenlik güçleri arasında yakın ilişki ve koordinasyon kuruldu. KGAÖ birliği Vladimir Putin’in veya Rusya’nın kişisel ordusu değildir. Örgüt içindeki tüm ülkeler için barış gücü birliğidir. Ruslarla birlikte KGAÖ güçleri, Beyaz Rusya, Ermenistan, Tacikistan ve Kırgızistan’ın askeri birliklerini içermektedir. Kazakistan aynı zamanda tam teşekküllü bir üye ve bu Örgütün ana kurucularından biridir. Bu nedenle her şey meşru ve mantıklıdır. Kazakistan egemen bir devlettir, bağımsız bir politika yürütüyoruz.” şeklinde cevap vererek bu konudaki hassasiyetlerini ortaya koymuştur.

Bilindiği üzere Kazakistan ile Rusya arasında “İyi Komşuluk ve İttifak Anlaşması” mevcuttur. Ruslar Kazakların yüzyıllardır yan yana yaşadığı komşularıdır ve bu durum değiştirilemez. Kazakistan’ın stratejik çıkarlarına uygun politik, ticari, ekonomik ve kültürel bağlar geliştirmek gerekli ve yararlıdır. Kazakistan’ın sınırları tamamen tanımlanmış ve sabitlenmiştir. Bütün dünya bu sınırları tanımıştır.

Kazakistan Cumhurbaşkanı’na göre, kitlesel protestoların kalbinde akut sosyal problemler vardır. Nüfusun büyük bir kısmı düşük bir yaşam standardına sahiptir. Devlet eliyle servetinin aslan payı dar bir grup insanın elinde yoğunlaşmış ve eşitsizlik yoğunlaşmıştır. Bu durum protesto duyguları doğurur. Bunu Parlamentoda ve diğer konuşmalarında da ifade etmiştir. Vatandaşların hoşnutsuzluğundan teröristler ve suçlular yararlanmıştır. Kurucu Cumhurbaşkanı Nazarbayev‘in 30 yıldaki katkıları ve çabaları unutulmamalıdır. Nursultan Nazarbayev devletin temellerini atmış, ülkenin güçlenmesine büyük katkıda bulunmuştur. İlk Cumhurbaşkanının kusurları varsa, onlar genç yöneticilere bir öğüt olarak görülmelidir.

Cumhurbaşkanı Tokayev Yeni Kazakistan’ın inşasında eski kadroların birden bire tasfiye edilmeyeceğini, kamu yöneticileri arasında kademeli bir geçişle doğal bir sürecin seyredeceğini ifade etmiştir. 

“Demokratik bir toplum için medyanın gerçekte «dördüncü güç» olması gerekmiyor mu?” şeklindeki soruya Cumhurbaşkanı Tokayev; Ülkede basın özgürlüğü olduğu, yasalara göre sansür olmadığı ve maksimum bilgi özgürlüğü sağlandığı şeklinde yanıt vermiştir. Herhangi bir demokratik ülkede, yanlış bilgi dağıtan kişinin adalete teslim edileceğini, gazetecilerin her şeyden önce vatansever olması gerektiğini belirtmiştir. Bazı gazetecilerin yanlış bilgileri yaymakta olduğunu ve ülkenin çıkarlarına karşı çalıştığını vurgulamıştır. Son zamanlarda, yıkıcı bir duruş sergileyen birçok blogcu ve (sosyal medyacı) ortaya çıktığını belirtmiştir. Bilgi savaşlarının tüm dünyada gerçekleşitiğini ifade etmiştir.

Siyasi reformlara ilişkin soruya bu sonbaharda bir dizi dönüşüm olacağı yönünde cevap veren Tokayev, vatandaşlarını Yeni Kazakistan’ı birlikte inşa etmeye ve Anavatanın refahı için tüm çabaları birlikte yapmaya çağırmıştır.

Sivil toplumla ve bağımsız uzmanlarla diyalog kurulacağını belirten Cumhurbaşkanı, halkın görüşünün çok önemli olduğunu vurgulayarak «Devlet için insan değil, insan için devlet» ilkesini ilan etmiştir.

Oligopolün, ekonomik alanda dar bir insan çemberinin hakimiyeti olduğunu ifade eden Cumhurbaşkanı Tokayev “Özellikle girişimciler bunun farkındadır. Bu, gerçek rekabeti ve daha geniş anlamda adaleti engeller. Bu sorunu çözmezsek ekonomimiz gelişmeyecek ve iç politik durum daha da kötüleşecektir. Bu nedenle asıl amacım, ister ekonomide ister siyasette olsun, tekellerden olabildiğince kurtulmaktır. Onlardan tamamen kurtulmalıyız. Elbette bu kolay bir iş değil, ama kesinlikle buna devam etmeliyiz. Başka bir yolu yoktur.” demiştir. Kazak toplumunun karşı karşıya olduğu en önemli sorunun hukukun üstünlüğü olduğunu ifade ederek, yasalara uymak istemeyenlere müsade edilmeyeceğini, düzensizlikle ülke olmayacağını, uyum ve barışın ancak toplumda kanun ve düzen hüküm sürdüğü zaman mümkün olacağını belirtmiştir. Tokayev’e göre hukuk, herhangi bir toplumun medeniyetinin temel ölçütüdür ve ancak kanun hüküm sürdüğü zaman adil bir toplum oluşur ve Kazakistan kesinlikle bunu başarmalıdır.

Başkan olarak sadece iki dönem görev alabileceği yönündeki hatırlatmaya Tokayev “Bu hüküm Anayasamızda yazılmıştır. Başkan görevini iki dönem alabilir ve bu şartı ihlal edemezsiniz. Belki Mart mesajımda bu önemli konuyla ilgili önerilerde bulunacağım. Ama şimdi seçimlere katıldığımı veya katılmadığımı ilan etmenin erken olduğunu düşünüyorum.” şeklinde karşılık vermiştir.

2022 yılı başındaki trajik olaylar sırasında Kazak halkı birliğini göstermiştir. Bu birliğin gelecek nesillere aktarılması halinde Kazakistan’ın geleceği kesinlikle parlak olacaktır.

Cumhurbaşkanı Tokayev röportajında, dil reformuna ilişkin olarak Latin alfabesine erken geçişin ciddiyetle ele alınması ve kapsamlı bir inceleme yapılması gerektiği, dil politikası gibi konularda acele edilemeyeceği, çünkü bunun çok hassas bir konu olduğu şeklinde tespitlerde bulunmuştur.

«Birinci Başkan Hakkında» Yasasındaki değişikliklere ilişkin olarak Güvenlik Konseyi ve Kazakistan Halkı Asamblesinin ömür boyu başkanlığı da dahil olmak üzere Elbası’nın bir dizi yetkisinin feshedildiğini belirten Cumhurbaşkanı Tokayev “Eskiden bu tür yasalar kabul edildi, ancak şimdi artık gerekli değiller. Bunun hakkında açıkça konuşmalıyız. Gelecekte bu tür yasaları yürürlüğe koymanın gerekli olmadığına inanıyorum.” şeklinde görüşlerini açıklamıştır.

Kazakların kaderini sadece kendilerinin belirleyebileceğini, Kazakların sadece bir devleti olduğunu ve bunun Kazakistan olduğunu vurgulayan Kasım-Jomart Tokayev, kutsal anavatandan başka vatanları olmadığını, vatanını korumanın, halkın refahına katkı sağlamanın her vatandaşın görevi olduğunu, bu görevin her zaman hatırlanması gerektiğini vurgulamıştır.

Bu röportaj Kazakistan’da uygulanan siyasi, sosyal ve ekonomik reformların devam etmesi yönündeki siyasi kararlılığı bir kere daha göstermiştir. “Yeni Kazakistan” hedefleri doğrultusunda ulusal bir seferberlik ruhuyla Kazak halkı daha mutlu ve daha müreffeh yarınlara ulaşacaktır.

Sayın Tokayev uzun yıllardan süzülen eşsiz bir devlet adamı deneyimine sahip olduğunu bu süreçte bir kez daha göstermiştir. Sayın Tokayev milli bilinci ve kimliği üst düzey bir devlet adamıdır. Göreve geldiği günden bu yana art arda ciddi reformlara imza atmış, gelir dağılımı adaletini hedefleyen, temel hak ve hürriyetleri güçlendiren bir liderdir.

Toplumsal rahatsızlığı artıran imtiyazlı ve seçkin aileler modeline son verileceği yönündeki işaretler, halkın beklentilerinin dikkate alınması kapsamlı reformlar, Devlet ve toplum arasında kurulacak yeni ilişki modeli istikrarsızlık oluşturabilecek zayıf noktaları güçlendirecektir.

Kuşkusuz ki Ocak-2022 trajik olayları, Kazakistan’ın bağımsızlığını, egemenliğini, kalkınmasını, toprak bütünlüğünü ve devlet yapılanmasını daha da güçlendirecektir. Söz konusu olaylar, Kazakistan’ın kendisini test etmesini, varsa zayıf, eksik ya da güçsüz veya güçlü yanlarını saptamasını sağlamıştır. Bundan sonra Kazakistan yönetiminin, “Halkın Sesini Duyan Devlet” parolası ışığında sivil halkın isteklerini daha yakından izleyip karşılık vereceğini, sivil halkın arasına karışan düşman ögelerini daha yakından izleyip önlem alacağını düşünebiliriz. Halkın mutluluk ve refahına katkı sunacak, kalkınmaya yönelik girişim ve özgürlüklere daha çok önem verileceği söylenebilir.

SASAM olarak 10 yıl önce yola çıktığımız günden bu yana Kazakistan’la ilgili birçok çalışmalar gerçekleştirdik. Kazakistan’ın sorunlarına çözüm önerisi geliştirecek, strateji ve yol haritası üretirken dikkate alınabilecek birçok çalışmaya imza attık. Kazakistan’da son süreçte yaşanan hadiseleri de ilk andan itibaren dikkatle takip ettik ve sağduyu içerisinde Kazakistan devletinin ve halkının yanında tereddütsüz yer aldık. Ocak-2022 trajik olayları ile ortaya çıkan krizi, Cumhurbaşkanı Sayın Tokayev son derece soğukkanlı ve başarılı bir şekilde yönetip üstesinden geldiği halde, özellikle Türk aydınları arasında Türk medyasında Cumhurbaşkanı Tokayev’e yönelik analiz eksikliği dikkatlerimizden kaçmadı.

Sahipkıran Stratejik Araştırmalar Merkezi adına 2022 yılı başında yaşanan elem verici olaylarda hayatını kaybeden güvenlik güçlerine ve masum vatandaşlara Tanrı’dan rahmet, yakınlarına başsağlığı diliyoruz. Kara Ocak olayları olarak nitelendirilen olaylar nedeniyle kardeş ülkemiz Kazakistan’a geçmiş olsun ve başınız sağ olsun diyor, daha güçlü ve daha aydınlık yarınlar diliyoruz.

Yorum Ekleyebilirsiniz


%d blogcu bunu beğendi: