Performansa dayalı program bütçe sistemi; kamu idarelerinin belirlediği amaç ve hedeflere göre kaynak tahsisinin yapıldığı ve arzu edilen sonuçlara ulaşılıp ulaşılmadığını ölçen bir bütçe sistemidir. Bu sistemde, kamu idarelerinin belirlediği öncelikli stratejik amaç ve hedefleri gerçekleştirmek üzere kaynak tahsisi yapılarak kaynakların yönetiminde rasyonel karar alınmaktadır.
Performans esaslı bütçelemenin en önemli amaçları kaynak tahsisinde etkinliği arttırmak ve kamu harcamalarında verimliliği sağlamaktır.
Kaynakların kamu idarelerinin amaçları doğrultusunda kullanılmasını ve tahsisini öngören ve performans ölçü̈ ve göstergeleri yapılarak ulaşılmak istene hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığını tespit eden ve sonuçları raporlayan bir sistem olan performansa dayalı bütçe, Türkiye’de 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile 2006 yılında uygulanmaya başlamıştır. Türkiye’deki uygulamada, sistemin ana unsurlarını; stratejik planlama, performans programı ve faaliyet raporu oluşturmaktadır.
Çalışmanın konusu olan “Performansa Dayalı Program Bütçe Uygulaması” genel olarak literatürde ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nda “Performans Esaslı Bütçe (PEB)” olarak geçtiği için bu çalışmada da bu ad ile anılacaktır. (Çalışmanın tamamına ulaşmak için tıklayınız. Aşağıda sadece çalışmanın SONUÇ bölümüne yer verilecektir.)
.
SONUÇ
Sürekli büyüyen devlet yapısı içerisinde kamu kaynaklarının etkinsiz bir şekilde kullanılması ve israf edilmesi sonucu, tüm dünyada kamu kaynaklarında etkinlik, verimlilik ve ekonomikliğin sağlanması amacı gündeme gelmiştir. Bu amaçların gerçekleştirilmesine yönelik olarak da kamu mali yönetiminde hesap verilebilirlik, mali saydamlık ve mali disiplin ilkeleri benimsenerek yeni düzenlemelere gidilmiştir.
Gelişmiş ülkelerde başlayan PEB yaklaşımı, son yıllarda gelişmekte olan birçok ülkede de uygulanmaya başlanmıştır. Türkiye de dünyada kamu mali yönetimi alanında yaşanan bu değişme ve gelişmelere kayıtsız kalmamış, bu gelişmelere paralel olarak kamu mali yönetiminde yeniden yapılandırmaya gitmiştir. KMYKK ile kaynakların kullanımında etkinliğin sağlanması amacıyla hesap verebilir kurumlar yaratılmasının amaçlandığı ve bunu sağlayacak nitelikte yeni düzenlemelere yer verildiği görülmektedir.
Türkiye’de PEB sistemi henüz genç sayılabilecek bir uygulamadır. Bu yüzden uygulamada eksiklikler ve hatalar meydana gelebilmektedir. Sistemin uygulanmasında kamu idarelerinde istikrar olduğu gibi bazen kırılmalarda meydana gelebilmektedir.
PEB’in kendine özgü kavramları içeren bir dili bulunmaktadır. Bu dilin benimsenmesi ve performans kültürünün oluşturulabilmesi için eğitim çok önemlidir. Kurumlarda çalışan en alt düzeydeki personelden en üst düzeydeki yöneticiye kadar tüm çalışanların bu konuda eğitilmeleri ve bilgilendirilmesinin sağlanması geçiş sürecine büyük katkı sağlayacaktır.
.
Ömer ÖZ