Türkmenistan Resmi Haber Ajansı TDH’nın yayınladığı habere göre 1 Mayıs 2020 yılında Türkmenistan Oba Hocalık (Tarım) Üniversitesinde “Türkmen Alabay İtleri Birliği” kurulması konusunda geniş katılımlı bir toplantı düzenlendi. Bu anlamlı toplantıya ilgili bakanlıkların, sivil toplum kurum ve kuruluşlarının en üst düzey yönetici ve temsilcileri, üniversitelerin profesör ve araştırmacıları, itşinaslar ile benzeri işlerle ilgilenen uzmanlar katıldı.
Toplantıda böyle bir Birlik’in kurulması, tüzüğünün hazırlanması ve onaylanması, Birlik yolbaşçısının, yönetim kurulu üyelerinin, denetim kurulu üyelerinin seçilmesi gibi konular görüşülüp kararlaştırıldı.
Toplantı esnasında, devlet başkanı sayın Gurbanguli Berdimuhammedov’un “Türkmen Alabayı” adlı kitabının Türkmen halkının medeni mirası hükmündeki bu it cinsinin önemini anlatmaktaki sahip olduğu yer de vurgulanmıştır. Sayın Berdimuhammedov’un bu kitabında “alabay” cinsi itlerin ortaya çıkışı, gelişimi hakkında tarihi, arşiv bilgileri, uzun yılları kapsayan çalışmalar sonucu ortaya konulmuştur.Bu kitapta ayrıca Türkmen Alabaylarının Türkmen halkının hayatında nasıl mühim bir yere sahip olduğu konusunda bilgiler verilmektedir. Bu eserde, itleri terbiye etmeye ve korumaya yönelik yaklaşımların ulusal niteliklerine geniş bir yer verilmektedir. Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhammedov kitabında “alabay” cinsi itlerin, Türkmen ata-babalarımızın yaptığı gibi bundan sonraki nesillere en uygun biçimde, miras olarak aktarılması için onları koruyup saklamanın boynumuzun borcu olduğunu belirtmiştir.Sahipkıran Stratejik Araştırmalar Merkezi (SASAM) olarak bu konuda duyarlılık gösterip geçtiğimiz yıl içinde Alabayları Türkiye gündemine taşımıştık. Bakınız… (https://sahipkiran.org/2019/05/23/turkmen-ruhu-ve-alabaylar/)
Bu anlamlı Birlik’in kurulması, Sayın Gurbanguli Berdimuhammedov’un daha önceden verdiği hedefler kapsamında “milli itşinaslık mektebi”nin en güzel gelenek ve göreneklerinin nesilden nesile aktarılması, halk bilimi usullerini ve evrensel biliminin ürettiği bilgileri kullanarak “alabay”ların envanterini düzenli bir şekilde tutmaya ve çoğaltmaya katkı sağlaması beklenmektedir.
“Alabay”lar ile ilgili olarak 2019 yılının eylül ayında “Türkmen Alabay İtleri Tarım Toplumu” yerleşkesi açılmış ve burasın gördüğü işlevin önemi vurgulanmıştı. Bu yerleşke, bu anlamda ülkedeki ilk yapı hükmünde olup burada “Türkmen Alabay”ları bilimsel yöntemlerle korunup geliştirilecektir.
Toplantının devamında Türkmen Alabay İtleri Birliği”nin kurulması hakkındaki kararname kabul edildi.Gündemdeki diğer konular görüşülüp karara bağlandı. Çözüm önerileri ortaya kondu. Birlik’in yolbaşçılığına Serdar Berdimuhammedov’un getirilmesi teklif edildi. Yapılan seçimde de oybirliği ile Serdar Berdimuhammedov yolbaşçılığa seçildi. Seçim sonrasında yeni seçilen yolbaşçıya söz verildi. Serdar Berdimuhammedov kendisine gösterilen teveccühe teşekkür edip bu Birlik’in gelecekte yerine getireceği görevler, plan ve programları hakkında ayrıntılı bilgiler verdi. Milli Lider Gurbanguli Berdimuhammedov’un “alabay”ları korumak, saklamak,çoğaltmak ve bütün dünyaya tanıtmak konusundaki gayretlerine dikkat çekildi.
Ayrıca, Alabay itlerinin genel olarak bütün dünyadaki köpek cinsleri içinde en kadimi cins olduğu ve bunun Türkmenistan’ın Altıntepe, Konurtepe,Nusay gibi tarihi-kültürel antik yerleşim birimlerinde yapılan kazılarda ortaya çıkarılan çok sayıda tarihi buluntula ile de doğrulandığı ifade edildi. Dandanakan’da, tarihi Merv kentine 60 km uzaklıkta bulunan antik yerleşim alanlarında yapılan kazılarda bulunan heykelcikler, Türkmen cins Alabay itlerinin nitelikleri ve özelliklerini aydınlığa kavuşturmaktadır.
Binlerce yıldır Türkmenlerin vefalı dostu olan Alabaylar, sadece yardımcı ve koruyucu değil, aynı zamanda sırdaş, cesaret timsali, sınırsız vefakarlık örneklerini de göstermişlerdir. Bu özellikleri sayesinde insanın yoldaşı olan bu itler, Türkmen halkının kültüründe, medeniyetinde, sanatında, edebiyatında ve halk türeticiliğinde çok önemli bir yere eyedir.
Türkmen ata babalarımız, kendi itlerini; korkusuzluk ve yücelik, yanvermezlik ve vefalılık özellikleri ile terbiyelemeyi başarmışlardır. Bu haliyle alabaylar, Türkmen ahal Teke atları, karakul koyunları, el yapımı halılar ve benzer milli miras değerleri gibi özel bir konuma ve öneme sahiptir.
Son zamanlarda bütün dünyada Alabay itlerine olan ilgi hızla artmaktadır. Alabayların dikkati çeken dış görünüşü ünlü olmasındaki sebeplerden birisidir. Alabaylar, bedenen iri ve güçlü itler olup haysiyeti ve haşmeti ile farklılık arz etmektedir. Alabaylar, sevimli, itibarlı ve dikkatlidirler.
Yeni kurulan Birlik’in önünde duran vazifelerden birisi “alabay”ların üstün özelliklerini koruyup saklamak ve geliştirmektir. Bu cins köpeklerin olgunlaşmasında asırlardan beridir sürüp gelmekte olan gelenekler bu köpeklerin ilginç ve sıradışı özelliklerinin korunmasında yardımcı olacaktır.
Alabaylar, birkaç bin yıla uzayan yaşam sınavından başarıyla geçmişlerdir. Bu bağlamda, Türkmen Alabay İtleri Birliğinin kurulması günümüzde ve önümüzdeki yıllarda da kurumsal olarak bu cins itlerin neslinin devamının sağlanacağının güvencesi olacaktır.
Bu cins itlerin hakiki hayranları, onların sadece bilimsel yöntemlerle çoğaltılması gerektiğine inanmaktadırlar. Bu sayede onların hayranlık uyandıran özellikleri korunabilecektir.
H. Cesurhan TAŞ – SASAM Başkan Yrd.