Twitter Facebook Linkedin Youtube

I. HAZAR EKONOMİK FORUMU TÜRKMENİSTAN’DA GERÇEKLEŞTİRİLDİ

Cesurhan TAŞ

I. Hazar Ekonomik Forumu, Hazar Denizi’ne kıyısı bulunan Rusya, Azerbaycan, İran ve Kazakistan’ın katılımıyla 12 Ağustos 2019 tarihinde Türkmenistan’ın Avaza Milli Turizm Bölgesinde gerçekleştirildi. Bu forumun “Hazar Denizi Günü” ile aynı tarihe denk gelmesi de anlamlı olmuştur. İlk kez Hazar Havzası gibi dünyanın önemli bir bölgesinde bir forum düzenleme önerisi, Rusya Federasyonu’nun Astrahan kentinde, 30 Eylül 2014 tarihinde düzenlenen Hazar’a Kıyıdaş Ülkelerin Devlet ve Hükümet Başkanlarının IV. Zirvesi’nde Türkmenistan Devlet Başkanı Sayın Gurbanguli Berdimuhammedov tarafından önerilmişti. Türkmen liderin bu önerisi, 12 Ağustos 2018 tarihinde, Kazakistan Aktau kentinde düzenlenen Hazar’a Kıyıdaş Ülkelerin Devlet ve Hükümet Başkanlarının V. Zirvesi’nde yaptığı konuşma ile bugünkü şekline kavuşturulmuştur.

Türkmenistan devlet başkanı Sayın Gurbanguli Berdimuhammedov’un açılışını yaptığı I.Hazar Ekonomik Forumuna büyük önem atfediliyor. Zira bu Forum sadece Hazar Denizi kenarında bulunan 5 ülkeyle ilgili değildir. Hazar Bölgesine ilgi duyan başka birçok ülkenin bu foruma katılmak için yoğun çaba sarf etmesi, bu bölgenin jeo-politik ve jeo-ekonomik gücünün her geçen gün daha da arttığını göstermektedir. “Hazar Beşlisi”ne komşu devletler ve sınır bakımından uzaklarda bulunan fakat bu bölgede iktisadi çıkarları bulunan devletler de bu bölgede olup biten olayların hepsine büyük ilgi göstermekteler.

Hazar bölgesi hakikaten de sanayi, ticaret ve ulaştırma sektörleri bakımından Avrasya coğrafyası için stratejik öneme sahiptir. Çünkü dünya ölçeğinde çok büyük hidrokarbon zenginliklerine ve de dünyanın önemli pazarlarına rahat ulaşımı temin eden transit imkânlarına sahip bulunmaktadır. Bu forum ile Hazar Havzasının bir kıtasal alt bölge olarak, dünya ölçeğindeki önemi ortaya kondu. Bu havza, bütün insanlığa çok büyük faydalar sağlama potansiyeline sahip enerji kaynaklarının merkezi konumundadır. Aynı zamanda dünyada eşi benzeri olmayan harika bir deniz ekoloji sistemine de sahiptir. Ekolojik sorunlar günümüzde bütün dünya gündeminin ön sıralarını işgal ediyor. Çünkü, ekoloji insanlığın geleceği için hayati bir önemi haizdir.”Ekoloji Diplomasisi” uluslararası siyasetin ayrılmaz bir parçası haline geliyor.

Dış politikasında tarafsızlık sıfatına sahip olan Türkmenistan, bütün faaliyetlerinde kendisinin barış üretici konumuna vefa göstermekte ve ilgilenen tarafların tamamı ile işbirliğini geliştirme konusunda önemli ekonomik görevleri yerine yetirmekte özel bir gayret sergilemektedir. Bu bağlamda, Türkmen lider, Hazar bölgesinin barış ve sürdürülebilir kalkınması için çok taraflı işbirliğinin yeni politik esaslarını belirlemek maksadıyla 2002 yılının nisan ayında Türkmenistan’ın insiyatifi ile Aşkabat’ta Hazar’a Kıyıdaş Devletlerin Başkanları 1.Zirvesini gerçekleştirdi. Bu zirve ile Hazar Denizinin sorunları hakkında sistematik, çok boyutlu ve sürekli görüşmeler için güçlü bir yapı ortaya konmuş oldu.

Geçen yıl Kazakistan’ın Aktau kentinde Hazar’a kıyıdaş 5 devletin başkanları tarafından Hazar Denizinin hukuksal durumu hakkındaki konvansiyona imza atılması, Türkmenistan’ın barış üretici bu girişimlerinin başarılı sonucu olarak gerçekleşmiştir. Bu konvansiyon, imzacı taraflar için çok büyük fırsat ve imkânların kapısını açtı. Enerji sektörü bu bakımdan öne çıkan ilk başlık oldu. Bu sektör, Hazar’a kıyıdaş devletlerin ekonomilerinin gelişmesine katkı vermeye adaydır. Hazar denizinin dibindeki ve civarındaki yerlerde bulunan hidrokarbon kaynaklarının başarılı bir şekilde işlenmesi için ana sanayinin kurulması ve ilgili yan sanayinin geliştirilmesi gerekecektir. Uygun yaşam alanlarının oluşturulması, yeni işyerlerinin açılması, insanların yaşam kalitesinin yükseltilmesi, sosyal hayatın canlanması, okulların, kreşlerin ve hastanelerin kurulması bununla bağlantılıdır.

Ulaştırma sektörü, Hazar’a kıyıdaş ülkelerin işbirliğinde çok önemli bir yere sahiptir. Bölgenin coğrafyası, ticaret yollarının çoklu modüler sistemini oluşturmak için uygun şartları sağlamaktadır. Bu sistemin, tam kapasite çalışması için yasal ulaştırma altyapısının geliştirilmesi de gerekmektedir. Hazar Beşlisi arasındaki sürdürülebilir işbirliğinin temini, ulaştırmanın bütün biçimlerinin başarılı bir şekilde işletilmesi ile mümkün olacaktır.

Forumda Sayın Berdimuhammedov, “Hazar Bölgesi Lojistik Merkezi” oluşturmak konusunda öneride bulundu. Hazar Havzası için bu fikir çok önemlidir. Zira burası, Asya ve Avrupa pazarlarını birleştiren bir konumdadır. Burada bir lojistik üssünün vücuda getirilmesi zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Bunun için gerekli donanımın sağlanması, uluslararası standartlara uyumlu, çoklu trafik kurallarına uygun trafik işaretlemeleri gerekecektir. Türkmenistan yıllardır bu alanda büyük mesafeler kat etmiştir. Bu sistemin tam kapasite çalışması yalnız Türkmenistan’a ve komşu devletlere değil, kıtalar ölçeğinde büyük faydalar yaratacaktır.

Hazar Denizi çok eski devirlerden beridir Büyük İpek Yolunun önemli su geçitlerinden birisidir. Türkmenistan bu yolu yeniden innovatif ve modern girişimlerle ayağa kaldırmaktadır. Bu girişimler, ilgili devletlerin ulaştırma ve iletişim sektöründe insanlığın ulaştığı deneyimi ve seviyeyi içselleştirmeyi ve innovasyon teknolojilerini yerleştirmeyi içermektedir.

Sayın Gurbanguli Berdimuhammedov, I.Hazar İktisadi Forumu’nda teknoloji ve innovasyonu geliştirmenin altyapısı mahiyetinde olmak üzere “Uluslararası İnnovasyon Teknolojileri Merkezi” kurmak konusunda da teklifte bulundu. Bu önerinin, sadece kıyıdaş devletlerin değil, başka devletlerin yöneticilerinin, bilim adamlarının, meslek kuruluşlarının güçlü bir şekilde desteğini aldığı görüldü. Hazar kıyında bir  “İnnovasyon Şehri” kurulmalıdır. Burada kıyıdaş devletlerden ve diğerlerinden bilim adamları, mucitler, sanatkarlar, Hazar Havzası için yeni teknolojik gelişmeler hakkında birlikte çalışıp innovasyon alanında işbirliği örneklerini, Hazar meselesinin çok taraflı-enerji, sanayi, lojistik, ekoloji konuları üzerine öne çıkan çözümleri geliştirebilirler.

Türkmen lider, Hazar Denizinin ekolojik dengesini, denizin zengin biyolojik çeşitliliğini korumak işinde bilim adamlarına büyük görevler düştüğünü belirterek Hazar bölgesinde iktisadi planların hepsinin üst düzey uluslar arası ekolojik standartları uygun olarak yürütülmesi gerektiğini ifade etti.  Hazar Denizinin zengin doğal kaynaklarını dikkatle korumaya ve düzenli kullanmaya yönelik tabiatı koruma çabalarının bütünü hükmünde yeni bir Hazar Ekoloji Planı hazırlanmasını da önerdi. Çünkü, ekolojik denge, iktisadi ve ticari çıkarların üstünde bir değere sahiptir. Hazar Denizi için yeşil diplomasinin uygulamaya geçirilmesi, bu amaçla devletleri, uluslararası kurumları, ekoloji araştırma ve koruma merkezlerini ve haber ajanlarını harekete geçirmek gerekmektedir.

Forumda Hazar Havzası bir ev gibi tasavvur edilerek “Ekonomik istikrar, enerji güvenliği, ekolojik denge ortak ‘Hazar Evi’nin temelidir.” konsepti geliştirildi. Bu konseptin hayata geçirilmesi Hazar Bölgesinin dünyanın iktisadi sisteminde esaslı bir şekilde yer almasına yardım edecektir.

Türkmen Lider, ayrıca foruma katılan devletlere BM genel kurulunda Hazar Havzasını bir bütün olarak geliştirmek konusunda geniş katılımlı ve çok taraflı görüşmeler gerçekleştirilmesini teklif etti. Bu teklif foruma katılan taraflar tarafından da uygun görüldü. Zira BM’nin gözetiminde çalışmaların yürütülmesi küresel ölçekte Hazar’ın önemini arttıracaktır.

Hazar Denizi; işbirliği, kalkınma ve refah, zıtlaşma ve çatışmadan uzak bir şekilde güvenlik, devletlerin, uluslararası kuruluşların, girişimciliğin, bilim ve teknoloji gücünün birleşen gücü konumuna doğru evrilmektedir. Foruma çeşitli devletlerin heyetlerinden başka, büyük uluslar arası kuruluşların ve finans kuruluşlarının üst düzeyli temsilcileri katılmıştır. Bu bağlamda, BM teşkilatı ve onun temel birimleri, Bağımsız Devletler Topluluğu, Şangay İşbirliği Teşkilatı, İktisadi İşbirliği Teşkilatı, Uluslararası Taşımacılar Birliği, Dünya Ticaret Örgütü, Dünya Bankası ve benzeri kurumlar foruma temsilci göndermişlerdir.

Forum kapsamında birçok iş görüşmeleri ve konuşmaları, hükümetler arası heyet ve bakanlar düzeyinde müzakereler, girişimci ve yatırımcı görüşmeleri, uzmanlar arası bilgi alışverişi, konuya ilişkin danışma ve seminer faaliyetleri gerçekleştirilmiştir.

I. Hazar İktisadi Forumu çerçevesinde Uluslararası Hazar İnnovasyon Teknolojileri Sergisi ve Türkmen Sahrası-2019 uluslararası oto sergisi düzenlenmiştir. Bu sergiler, Hazar’a kıyıdaş devletlerin ve onların işbirliğininin ekonominin çeşitli sektörlerinin kazançlarını ve imkânlarını gösterip, yeni teknoloji ürünleri geliştirmek, işbirliğini güçlendirmek ve ilerletmek hakkında başarılı deneyimleri dinlemek gibi fırsatlar sunmuştur.

Bu forum ile Türkmenistan Hazar’a kıyıdaş devletler ve diğer ülkeler ile stratejik konularda geniş katılımlı toplantılar düzenlemeye hazır olduğunu bir kez daha göstermiştir. Forum kapsamında 57 uluslararası anlaşmaya imza atılmıştır. Bu anlaşmalar, bilgi teknolojileri, yatırımların karşılıklı teşviki, ticaret, sanayi, finansman, diplomasi, ulaştırma, elektro-enerji, KOBİ, köy ve su işleri, spor gibi birçok konu ile ilgilidir.

 

Cesurhan TAŞ – Araştırmacı/Yazar
Yazarın diğer yazıları için tıklayınız

Cesurhan Taş Hakkında

Cesurhan TAŞ: (Ankara) 1974 Anamur doğumludur. ODTÜ İ.İ.B.F, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü mezunudur. İngilizce, Arapça ve Rusça bilmektedir. Devlet yapısı, kamu yönetimi, mali yönetim, kalkınma ekonomisi, bölgesel kalkınma ve kamu hukuku alanlarında çalışmaları bulunmaktadır. Yörük ve Türkmen kültürü üzerine de araştırma ve inceleme çalışmaları yapmaktadır.

Yorum Ekleyebilirsiniz


%d blogcu bunu beğendi: