Suriye’den kimilerine göre ‘ani’ çekilme kararıyla tüm dünyayı adete şoka uğratan ABD başkanı Donald Trump, bölgedeki müttefiklerinin de kucağına adeta pimi çekilmiş bir bomba bıraktı. Şüphesiz bu çekilme kararının Suriye sorunu üzerinde çok büyük etkileri olacağı ortadadır.
Esasen Başkan Trump’ın bu ani çekilme kararının bir “sürpriz” olamaması gerekiyor. Hatırlanacağı üzere Başkan Trump, seçim kampanyasından bu yana Orta Doğu’daki savaşlarda ABD askerlerinin bulunmaması gerektiğini, bu savaşlarda ABD’nin çok önemli bir çıkarının bulunmadığını ve ABD ekonomisine aşırı bir yük getirdiğini defalarca belirtmişti.
Nitekim 2017 başlarında Donald Trump, ABD askerlerinin Suriye’den ayrılacağını açıklamıştı. Ancak bu açıklamadan sonra Pentagon, dış işlerindeki bazı diplomatlar ve hatta Fransa Cumhurbaşkanı Macron tarafından Suriye’de kalma konusunda ikna edildiği biliniyor. Hal böyleyken şimdi ne değişti de ABD’nin öngörülemez çılgın başkanı tüm bölgeyi ve müttefiklerini etkileyecek bir karar aldı?
Başkan Donald Trump’ın Suriye’den çekilme kararını Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile geçen hafta yaptığı telefon görüşmesi sonrası aldığı haberleri, Avrupa ve ABD basınında geniş şekilde yer alıyor. Ankara’dan gelen işaretler de bu haberleri doğrular nitelikte.
Fransız Le Monde gazetesi, “ABD birliklerinin (Suriye’den) geri çekilmesi, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan için diplomatik zaferdir” ifadelerini kullandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Trump’ın “DEAŞ’ı buradan siz temizler misiniz?” diye sorunca, kendisinin de “Biz zaten temizledik ve bundan sonra da temizleriz. Yeter ki sizler bize lojistik destek verin” dediğini aktardı.
Başkan Trump’ın bu karardan duyduğu memnuniyeti de bir başka tweetinde: “Erdoğan, Suriye’de IŞİD’den geri kalanların kökünün kazınması için ne gerekiyor ise yapılacağı konusunda beni güçlü şekilde bilgilendirdi ve bunu fazlasıyla yapabilecek biri. Türkiye hemen yan tarafta. Askerlerimiz eve dönüyor.” diyerek belirtti.
ABD Başkanı, parasal maliyeti ülkeye ağır olan işlerden el etek çekeceğini daha önceki söylemlerinde de belirtmişti; ‘Parasını ödemeyen müttefiki korumayız’. Trump’ın çekilme kararları nedeniyle ABD içinde yükselen seslere rağmen, Amerikan kamuoyunun çoğunluğu, esasen ABD’nin bölgesel savaşlarda yer almasına sıcak bakmıyor. Kamuoyu yoklamaları, Amerikalıların %55 kadarının ABD’nin bölgesel savaşlardan çekilmesini desteklediğini gösteriyor.
Müttefik Güvenilir Olmalıdır…
Başkan Trump’ın çekilme kararına en sert ve görünür tepki, şüphesiz doğal olarak Fransa’dan geldi. Fransa’nın Suriye’nin doğusunda askerleri bulunmakta. ABD’nin çekilmesinin Fransa’nın Suriye topraklarında sınırlı sayıdaki özel güçlerini yalnız bırakacağı muhakkak. Fransa’nın PYD/YPG terör örgütü ile içli dışlı ilişkileri mevcut. Daha önceleri PYD/YPG heyeti, Cumhurbaşkanı Macron tarafından Elysee sarayında ağırlanmıştı. Çekilme kararının hemen ardından PYD/YPG heyetinin Paris’e gittiğini ve kendilerine destek istedikleri uluslararası basında da yer aldı.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, ABD Başkanı Donald Trump’ın Amerikan askerlerini Suriye’den çekme kararı karşısında büyük bir üzüntü duyduğunu açıkladı ve “Bir müttefik güvenilir olmalıdır” dedi. Fransa’nın AB Bakanı Nathalie Loiseau, Fransa’nın söz konusu askeri koalisyona katılımını sürdüreceğini söyledi. Fransız bakan, CNews kanalına yaptığı açıklamada; “Koalisyon, Suriye’de önemli bir aşama kaydetti. Ama mücadele sürüyor. Biz bu mücadeleyi sürdüreceğiz” diye ekledi.
PYD/YPG hedeflerine muhtemel bir Türk Silahlı Kuvvetleri harekâtı, Fransız ve Türk askerlerini karşı karşıya bırakır mı bilinmez ama Fırat’ın doğusunda Fransa’nın ABD’den bağımsız bir politika izlemesi muhtemel gözükmüyor. Ancak ABD askerlerinin bölgeden çekilmesi sonrası oluşturulan koalisyonda biraz daha fazla sorumluluk alması mümkün olabilir.
Öte yandan ABD olmadan Fransa’nın Suriye’nin doğusunda ne kadar süre kalıp, operasyonlara devam edeceğini bize zaman gösterecek. Le Monde gazetesinde, ABD’nin Suriye’den çekilmesiyle bir boşluk oluşacağı ve çekildikten sonra bölgede sorunların artma riski olduğu yorumu da yapıldı.
Bunun yanında IŞİD’e Avrupa’dan katılan savaşçıların birçoğunun Fransa’dan gittiğini göz önünde bulundurursak, çekilme kararının ardından bölgede oluşacak boşluğun ve bunun getireceği olası sonuçların Fransa’yı bir hayli kızdırdığı ve korkuttuğu aşikâr.
Ülke içinde bir yandan büyüyen sarı yelekliler isyanı ve bunları bastırmak için vaat edilen ekonomik paketler, Fransa’yı ve Macron’u bütçe disiplininden koparıp başka sürprizlere kapı aralayacağı kaçınılmazken, bir de Suriye’nin kuzeyinde ABD olmadan bir heyecana kalkışması pek olası gözükmüyor.
Bölgedeki hareketliliğinin önümüzdeki haftalarda artması kaçınılmaz. ABD’siz bir bölgenin Suriye’ye, müttefiklere ve bölge aktörlerine neler getireceğini ve bölgeyle ilgilenen aktörlerin hesaplarında nasıl bir değişime götüreceğini hep birlikte izleyip göreceğiz.
Mustafa ÜNSAL
Yazarın diğer yazıları için tıklayınız