Twitter Facebook Linkedin Youtube
AZERBAYCAN-TÜRKMENİSTAN İLİŞKİLERİ VE TÜRKİYE FAKTÖRÜ

AZERBAYCAN-TÜRKMENİSTAN İLİŞKİLERİ VE TÜRKİYE FAKTÖRÜ

11 Aralık, 2018 , , , 3028

Afgan VELİYEV

Azerbaycan ve Türkmenistan arasında sıkı dostluk ve siyasi, ekonomik, kültürel ve diğer alanlarda ilişkiler mevcuttur. Tarihi bağları olan bu iki ülkenin ilişkilerini iyi bir şekilde sürdürmesi adına Türkmenistan Cumhurbaşkanının daveti üzerine 21-22 Kasım 2018 tarihinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı sayın İlham Aliyev ve beraberindeki heyetin Türkmenistan’a gerçekleştirdiği resmi ziyaret daha da önemli boyut kazanmıştir.

Hazar denizinin statüsünün belirlenmesinden sonra gerçekleşen bu görüşme, taraflar arasında gerçekleştirilen en verimli ve geniş kapsamlı görüşme olmuştur. Anlaşmaya kadar olan süre zarfında iki ülke arasındaki ticarette önceki yıllara göre 17% oranında bir artış sağlanmış, her iki taraf da Mayıs ayı içerisinde Uluslararası Deniz Limanlarının açılışlarını yapmışlardır.

Kalabalık heyetle gerçekleştirilen ziyarette imzalanan anlaşmalar ve yapılan görüşmeler Azerbaycan Türkmenistan ilişkilerinin gelecekte daha geniş kapsamlı bir boyutta gelişmesi için yeni olanaklar ve perspektifler sunmuştur. Yapılan anlaşmalar doğrultusunda iki ülke arasında belirlenen hedef ve amacın gerçekleşmesi adına her türlü olanakların her iki ülkede de var olması, anlaşmaların amacına ulaşması açısından önemli unsurdur.

22 Kasım tarihinde geniş katılımlı görüşme sonrasında Azerbaycan Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev ve Türkmenistan Cumhurbaşkanı Sayın Gurbanguli Berdimuhammedov`un iştirakı ile Azerbaycan ve Türkmenistan arasında protokollerin imzalanması töreni düzenlenmiş, taraflar arasında 20’den fazla anlaşma imzalanmıştır. Bu anlaşmalar şöyledir;

  • Azerbaycan ve Türkmenistan’ın bakanlıkarı ve devlet kurumları arasında; Gelirlere ve Emlaka İlişkin Vergilendirmede Yüksek Oranın Ortadan Kaldırılması ile İlgili Protokol,
  • Azerbaycan Milli İlmler Akademisi ile Türkmenistan İlmler Akademisi arasında işbirliği protokolü,
  • Hükümetler Arasında 2019-2021 Yıllarını Kapsayan Bilim, Eğitim, Kültür ve Sanat Alanında İşbirliği Programı,
  • Hükümetler Arasında Nakliye, Transit ve Lojistik Meselelerle İlgili Azerbaycan-Türkmenistan Ortak Komisyonunun Oluşturulması ile İlgili Protokol,
  • Azerbaycan Cumhuriyeti Sahipkarlar Teşkilatları Milli Konfederasyonu ile Türkmenistan`ın Sanayiciler ve Sahipkarlar Birliği arasında Anlaşma Memorandumu,
  • Azerbaycan Demir Yolları Kurumu ve Türkmenistan’ın Demir Yolu ve Ulaştırma Bakanlığı arasında nakliye ve tranzit meselelerle ilgili protokol,
  • Azerbaycan ve Türkmenistan arasında geçişi sağlanan mallar ve ulaştırma arçlarına ilişkin karşılıklı ön bilgilendirmenin sağlanması konusunda Azerbaycan Devlet Gümrük Komitesi ile Türkmenistan`ın Devlet Gümrük İdaresi arasında protokol,
  • Azerbaycan Cumhuriyeti Dış İşler Bakanlığına bağlı ADA Üniversitesi ile Türkmenistan Dış İşleri Bakanlığına bağlı Uluslararası İlişkiler Üniversitesi arasında Anlaşma Memorandumu,
  • Azerbaycan Cumhuriyeti Dış İşler Bakanlığı bağlı ADA Üniversitesi ile Uluslararası Türkmenistan Sosyal Bilimler ve Kalkınma Üniversitesi arasında işbirliği ile ilgili protokol,
  • Hükümetler arasında her iki devletin (ek) arazilerindən geçilerek uluslarlarası yük taşımaclığı gerçekleştiren taşıyıcılara uygulanan vize rejiminin kolaylaştırılması ile ilgili protokol,
  • Azerbaycan Hazar Deniz Gemiciliği Kurumu ile Türkmenistan’ın Denizcilik ve Nehir Taşımaclığı Üzere İşler Kurumu arasında deniz ticaret gemiciliyinin geliştirilmesi ile ilgili protokol,
  • Bakü Uluslararası Deniz Ticaret Limanı Kurumu ile Türkmenbaşı Uluslararası Deniz Limanı arasında otomasyon bilgi alış verşinin sağlanması ile ilgili protokol,
  • Bakü Uluslararası Deniz Ticaret Limanı Kurumu ile Türkmenistan’ın Denizcilik ve Nehir Taşımacıliığı Üzere İşler Kurumu arasında Bakü Uluslararası Dəniz Ticaret Limanı ve Türkmenbaşı Uluslarsrası Deniz Limanı arasında yükaşırma hacimlerinin artırılması ile ilgili protokol,
  • Hükümetler arasında iki ülkenin limanlarından geçen taşıma işlerinin geliştirilmesi ile ilgili protokol,
  • Ulaştırma bakanlıkları arasında uluslararası otomobil taşımacılığının geliştirilmesi ile ilgili protokol,
  • Hükümetler arasında 2019-2022 yıllarında nakliye alanında işbirliği Proqramı,
  • Hükümetler arasında sanayi alanında işbirliği ile ilgili protokol,
  • Hükümetler arasında 2019-2021 yıllarında ticaret ve ekonomi alanında işbirliği Programı,
  • Hükümetler arasında uzun süreli ticaret ve ekonomi alanındaki işbirliği ile ilgili protokol,
  • Hükümetler arasında sermayelerin teşviki ve karşılıklı olarak korunması ile ilgili protokol.

Taraflar arasında yapılan görüşme ve anlaşmalarda öne çıkan en önemli konulardan biri; ulaşım ve nakliyedir. İki ülke kara, deniz, hava ve demiryolu ulaşımında transit koridor ve geçitleri geliştirmek, düzgün lojistik hizmet düzenlemesini sağlamak konusunda mutabakata varmıştır. Önemli diğer husus ise bu konu ile ilgilenen ortak özel komisyonun oluşturulmuş olmasıdır.

Türkmenistan ile Azerbaycan arasında örnek sayılabilecek özellikler bulunmaktadır. Ayrıca Türkmenistan, Azerbaycan, Afganistan ve Türkiye arasında Avrupa’ya çıkış ile ilgili imzalanmış nakliye protokolü de bulunmaktadır. Türkiye’nin de içinde yer aldığı bu Doğu–Batı hattı ile tüm Orta Asya’yı Avrupa ile birleştirmek mümkün olacaktır.

Azerbaycan ve Türkmenistan arasındaki ilişki ve işbirliği, Bakü-Tiflis-Kars gibi hatları kullanma olanağı da sunmaktadır. Hem Azerbaycan, hem de Türkmenistan, büyük doğal kaynaklara sahip ülkelerdir. Bakü’nün Uluslararası Elet Ticaret Limanında Türkmenistan’dan ek yüklerin kabülü için özel yer ayrılması ile kuşkusuz ki Doğu-Batı, Batı-Doğu yönünde ülkeler arasında transit yük hacminin artışını sağlamak hedeflenmiştir.

Ülkelerin enerji ve diğer konularda işbirliği yapması, iki tarafın izlediği olumlu ve düzeyli siyasi ve ekonomik ilişkinin sonucudur. Bu da ortak ilişkilerinin gelişmesi adına büyük önem taşımaktadır. Azerbaycan’ın, Türkmenistan’ın enerji kaynakları açısından transit olanaklar sunan ülke konumunda olması, taraflar arasında ilişkileri daha üst düzey boyuta taşımıştır. Türkmenistan petrolünün Bakü–Tiflis-Ceyhan boru hattı ile naklinin yapılması, taraflar arasındaki ortak işbirliği çalışmalarına ivme kazandırmıştır. Türkiye’nin de bu proje kapsamında olması, ülkeler arasında daha genişkapsamlı bağların oluşmasını sağlamıştır.

Türkiye’nin Türkmenistan ve Azerbaycan’la kardeşlik ve dostluk kaidesine bağlı ilişkileri, stratejik öneme sahip Azerbaycan ve Türkmenistan’ın enerji kaynakları açısından zenginliği, Türkiye’ye duydukları güven ve itimatla birleşince, kardeş ülkeleri küresel enerjinin merkezi konumuna taşıyacaktır. Enerji bakanları düzeyinde yapılan toplantıların liderler düzeyine yükselmesi, üç ülkenin de ortak bir vizyona sahip olduğunu gösteriyor. Hazar denizi coğrafyasındaki Azerbaycan ve Türkmenistan’ın enerji alanında Türkiye ile beraber yürümesi, yeni bir güç denklemi anlamına geliyor. Enerji alanında Azerbaycan ve Türkmenistan’ın sahip olduğu kaynaklar ve Türkiye’nin geçiş ülkesi olması, bu üç ülkeden oluşan Enerji Troykası’nın oluşması için zemin hazırlamaktadır.

Ziyaret çerçevesinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev`in başkent Aşkabat’ta Halk Hatırası Anıtını, Olimpiyat tesisini ve Türkmen Milli Halı müzesini ziyaret ederek gösterdiği ilgi ve hassasiyyet, Türkmenistan halkı, siyasi otorite ve basın tarafından takdir görmüştür. Görüşmede eğitim, kültür ve sanat alanında ortak çalışmaların daha da genişletilmesi ve dünyada ünlü olan Azerbaycan ve Türmenistan halıları ile ilgili her iki ülkede fuarların düzenlenmesi ve gelecekte uluslararası konferansların yapılması konuları da görüşülmüştür. Dahası ise anlaşmalar sonrası iki ülkenin devlet başkanlarının karşılıklı saygı ve iltifat çerçivesinde yaptıkları basın açıklaması idi.

Azerbaycan ve Türkmenistan devlet başkanlarının Birleşmiş Milletler, AGİT ve diğer uluslararası teşkilatlarda birbirilerini destekleme konusunda mutabakata varması da karşılıklı güven ve ortak ilişkilerinin yüksek düzeyde olmasından kaynaklanmaktadır. Azerbaycan ve Türkmenistan arasında her alanda oluşan karşılıklı özgüvenin ve ilişkilerin ileri düzeyde olması, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev`in izlediği ve yürüttüğü başarılı siyasetin ve yoğun çalışmalarının sonucudur.

 

Afgan VELİYEV  – Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı Strateji Araştırmalar Merkezi Uzmanı
Yazarın diğer yazıları için tıklayınız

 

sahipkiran Hakkında

Sahipkıran; 1 Aralık 2012 tarihinde kurulmuş, Ankara merkezli bir Stratejik Araştırmalar Merkezidir. Merkezimiz; a) Türkiye Cumhuriyeti’nin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü savunan; ülkemizin her alanda daha ileri gitmesi ve milletimizin daha müreffeh bir hayata kavuşması için elinden geldiği ölçüde katkı sağlamak isteyen her görüş ve inanıştan insanı bir araya getirmek, b) Ülke sorunları, yerel sorunlar ve yurtdışında yaşayan vatandaşlarımızın sorunlarına yönelik araştırma ve incelemeler yaparak, bu sorunlara çözüm önerileri üretmek, bu önerileri yayınlamak, c) Tespit edilen sorunların çözümüne yönelik ulusal veya uluslararası projeler yürütmek veya yürütülen projelere katılmak, ç) Tespit edilen sorunlar ve çözüm önerilerimize ilişkin seminer ve konferanslar düzenleyerek, vatandaşlarımızı bilinçlendirmek, amacıyla kurulmuştur.

Yorum Ekleyebilirsiniz


%d blogcu bunu beğendi: