Twitter Facebook Linkedin Youtube
KIRGIZİSTAN DEVLET BAŞKANI SOORONBAY CEENBEKOV’UN TÜRKİYE ZİYARETİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

KIRGIZİSTAN DEVLET BAŞKANI SOORONBAY CEENBEKOV’UN TÜRKİYE ZİYARETİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

03 Mayıs, 2018 , , 2909

Cesurhan TAŞ

Kırgızistan Devlet Başkanı Sooronbay Ceenbekov, 9-10 Nisan 2018 tarihlerinde Türkiye’ye resmi bir ziyaret gerçekleştirdi. Türk Dünyasının kalbi sayılabilecek bir noktada bulunan Kırgızistan, Türk Dünyasının çatı kuruluşu olan Türk Keneşi’nin de kurucu üyelerinden birisidir. Kırgız liderin bu ziyareti 15 Temmuz 2016 tarihindeki hain darbe girişimi sonrasında sekteye uğrayan Kırgızistan-Türkiye ilişkilerinin yeniden canlanması bakımından da büyük öneme sahiptir.

24 Kasım 2017 tarihinde yeni Kırgızistan devlet başkanı olarak göreve başlayan Sooronbay Ceenbekov, ilk yurt dışı ziyaretini Türkiye’ye gerçekleştirerek kendisinin ve ülkesinin Türkiye’ye verdiği değeri göstermiş oldu. Sooronbay Ceenbekov’un Türkiye ziyareti, gerçekten de bir “tarihi olay” niteliğini haizdir. Çünkü ziyaretin amacı, soğumakta olan ve kötüye giden iki taraflı ilişkileri iyileştirmektir. İki egemen ülke olarak Kırgızistan ve Türkiye, birbirleri ile uzun süre kötü kalamayacak kadar birbirlerini ilgi duyan ülkelerdir. Türkiye ve Kırgızistan halkları bir atadan gelen kardeş halklar olarak aynı zamanda stratejik ortak konumundadırlar.

Kırgızistan ve Türkiye arasındaki ikili ilişkiler, sadece dost ve kardeş iki ülke arasındaki sıradan bir ilişki değildir. Tarihin derinliklerinden beridir var olan ancak gün yüzüne çıkamamış bir ilişkinin yeniden gün yüzüne çıkarılmasıdır. Bilindiği üzere Türkiye, Kırgız Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını ilk tanıyan ülke ve Büyükelçiliğini Bişkek’te ilk açanlardan biridir. Bu sebeple de Sooronbay Ceenbekov’un ilk resmi dış gezisini Türkiye’ye yapması pek anlamlıdır.

Kırgızistan ile Türkiye arasındaki ilişkilerin, pek çok açıdan ekonomik bileşenlerle de bağlantılı bir şekilde güçlendirilmesi, her iki ülke halkının da fayda sağlayacağı şekilde ilişkilerin genişletilmesi zaruret olarak görünmektedir. Mekânsal uzaklık yanında zamansal olarak da uzun bir süre birbirinden ayrı kalmış iki ülke halkının “bir millet iki devlet” bilinci içinde yeniden bir araya gelmenin heyecanını taşırken bir daha ayrılmamak üzere de derin ve güçlü bağlar ile birbirine bağlanması hayati öneme sahiptir.

Sooronbay Ceenbekov’un bu ziyareti ile somut olarak şu hususların da vuzuha kavuşturulması amaçlanmıştır:

  • En üst düzeyde siyasi diyalog kurarak Kırgız-Türk işbirliği alanları hakkında görüş alışverişinde bulunmak,
  • Ticari ve ekonomik ilişkileri genişletmek ve derinleştirmek,
  • İİT (İslam İşbirliği Teşkilatı), Türk Konseyi (Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi), TÜRKSOY (Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı), TÜRKPA (Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi) gibi bölgesel ve uluslararası örgütler çerçevesinde Türkiye ile işbirliğinin gelişmesine ivme kazandırmak,
  • Türkiye-Kırgızistan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyinin (YDSK) ve iki ülke arasındaki Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Hükümetlerarası Komisyonunun düzenli toplantılarını takvime bağlamak.

İkili görüşmeler sırasında Sooronbay Ceenbekov, Türkiye’yi Issık-Köl kıyısında düzenlenecek olan 3.Dünya Göçebe Oyunları’na katılmaya davet etmiştir. Diğer taraftan, 2018 yılının, TÜRKSOY tarafından Cengiz Aytmatov yılı olarak ilan edildiğini belirterek Türkiye’nin yazarın doğumunun 90.yılı münasebetiyle düzenlenecek uluslararası etkinliğe katılacağına dair düşüncesini dile getirmiştir. Ayrıca, iki lider Türk Dünyası için çatı kurum olarak kurulan Türk Dili Konuşan Ülkeler Konseyi (Türk Keneşi) zirvesinin 2018 yılı Eylül ayında Bişkek’te gerçekleştirileceği kararlaştırmışlardır.

Konuk Devlet Başkanı Ceenbekov’un ziyareti sırasında iki ülke arasında aşağıdaki 6 konuda anlaşma imzalanmıştır:

  • Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Alanında İşbirliği Anlaşması,
  • Beden Eğitimi ve Spor Alanında İşbirliği Anlaşması,
  • Tarım Alanında İşbirliği Anlaşması,
  • Yatırımların Karşılıklı Teşvik Edilmesi ve Korunmasına Dair Anlaşma,
  • Sosyal Güvenlik Alanında İşbirliği Anlaşması,
  • Basın ve Enformasyon Alanlarında İşbirliği Protokolü.

Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmasının temel amacı; ülkeler arasındaki ekonomik iş birliğinin güçlendirilmesi, doğrudan yatırımın çekilmesi için düzenleyici bir yasal çerçevenin oluşturulması, yatırımların istikrarlı ve adil bir şekilde sürdürülmesi, sermaye ve teknolojinin akışının kolaylaştırılması ve sözleşme yapan tarafların ekonomik gelişiminin sağlanması şeklinde ifade edilebilir. Bu Anlaşma, 29 Nisan 1992 tarihli Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması hakkındaki anlaşmanın yerine geçmiş ve çevre standartlarına uyum konularını içeren, çalışma koşullarını iyileştiren ve devlet ile yatırımcı arasında dengeli bir sorumluluğun sürdürüldüğü yeni bir nesil ikili anlaşmalarının standartlarını oluşturmaktadır.

Türkiye, Kırgızistan’ın esaslı ticaret ve yatırım ortaklarından birisidir. Ekonomik işbirliği ikili Kırgız-Türk ilişkilerinde önemli bir önceliktir. Türkiye, Kırgızistan’ın dış ticaretinde önemli bir ticaret ortağı olarak özel bir yer işgal etmektedir. Bilindiği üzere Kırgızistan ile Türkiye arasındaki ticaret hacmi 2014 yılında 487,1 milyon ABD Doları, 2015 yılında 371,6 milyon ABD Doları, 2016’da 410 milyon ABD Doları, 2017 yılında ise 420 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.

Kültür, eğitim ve sosyal alanlar Kırgız-Türk işbirliğinin en dinamik alanlarındandır. Bu çerçevede bugüne kadar çeşitli eğitim bursları ile Kırgızistan’dan 3.500’ü aşkın öğrenci, Türkiye’nin değişik yükseköğretim kurumlarında eğitim görmüştür. Hâlihazırda çok sayıda Kırgız vatandaşı, Türkiye’deki çeşitli yükseköğretim kurumlarında eğitim görmekte olup bunların yaklaşık 750’si devlet bursları aracılığıyla eğitim almaktadır.

Türkiye ile Kırgızistan arasında daha önceden yapılan Sağlık ve Tıp Bilimleri Alanında İşbirliği Anlaşması çerçevesinde Türkiye Cumhuriyeti yılda 100 Kırgız vatandaşının Türkiye’deki çeşitli sağlık kurumlarında ücretsiz tedavi edilmesi için Kırgız Cumhuriyeti’ne her yıl kontenjan ayırmaktadır.

Kırgızistan, sadece Türkiye için değil Türk Dünyası için kritik ve stratejik bir ülkedir. Tanrı Dağları üzerinde kurulu bu ülkenin ve Kırgız halkının varlığı, varlığını koruması, huzuru ve mutluluğu, bütün Türk Milletinin sorumluluğundadır. Büyük Türk Milletini oluşturan Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan, Türkiye, Azerbaycan, KKTC, gibi çeşitli ülke halklarının bu bilinç içinde hareket etmelerinde büyük yararlar bulunmaktadır.


Cesurhan TAŞ
Yazarın diğer yazıları için tıklayınız

Cesurhan Taş Hakkında

Cesurhan TAŞ: (Ankara) 1974 Anamur doğumludur. ODTÜ İ.İ.B.F, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü mezunudur. İngilizce, Arapça ve Rusça bilmektedir. Devlet yapısı, kamu yönetimi, mali yönetim, kalkınma ekonomisi, bölgesel kalkınma ve kamu hukuku alanlarında çalışmaları bulunmaktadır. Yörük ve Türkmen kültürü üzerine de araştırma ve inceleme çalışmaları yapmaktadır.

Yorum Ekleyebilirsiniz


%d blogcu bunu beğendi: