Tarafsızlık ilkesi, bağımsızlığının ilk günlerinden itibaren Türkmenistan’ın dış politika temellerini oluşturmaktadır. Temmuz 1992’de Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konseyi (şimdiki AGİT) Helsinki Zirvesi’nde Türkmenistan ilk defa pozitif tarafsızlığı dış politika yolunun temel içeriği olarak ilan etmiştir. Türkmenistan’ın bu girişimleri gerek BM’de, gerekse diğer uluslararası teşkilatlar ve devletler tarafından incelenmiştir.
Mart 1995’te düzenlenen Ekonomik İşbirliği Teşkilatı İslamabat Zirvesi’nde ve Ekim 1995’te Bağlantısızlar Hareketi Kartagena (Kolombiya) Zirvesi’nde Türkmenistan’ın tarafsız dış politika yolu tam desteğe sahip olmuştur. 12 Aralık 1995’te ise Birleşmiş Milletler Teşkilatı Genel Kurulu tüm 185 üye ülkenin oybirliğiyle “Türkmenistan’ın Daimi Tarafsızlığı” Kararnamesini kabul etmiştir. Türkiye Cumhuriyeti dâhil onlarca ülke BM Genel Kurulu’nun ilgili Kararnamesinin ortak sunucuları olmuştur.
Kararnamede Türkmenistan’ın bölge ülkeleri ve tüm dünya devletleri ile barışçıl, dostane ve karşılıklı yararlı ilişkilerin geliştirilmesinde aktif ve pozitif rol üstlenme çabaları BM Genel Kurulu’nca desteklenmekte, ayrıca, Türkmenistan’ın daimi tarafsızlık statüsünün bölgede barış ve güvenliğin pekiştirilmesine yardım edeceği belirtilmektedir.
Bu Kararname uluslararası ilişkiler tarihinde tarafsızlık ilkesine ait ilk resmi belge olmuştur ve Türkmenistan’a tarafsızlık statüsü tanımıştır. O, Türkmen devletinin barışsever politikasının dünya camiası tarafından desteklendiğinin ve geniş kabul gördüğünün bir göstergesidir. Tarafsızlık statüsü, daha önceleri bazı devletler tarafından bir veya birden fazla devletin anlaşmaya varması ile elde edilmiştir.Ancak, Türkmenistan’ın tarafsızlığı, devletin kendi seçiminin ve gönüllü iradesinin bir sonucu olmuştur.
Ayrıca BM tarafından Aralık 2007 yılında Aşkabat’ta Merkez Asya için BM Önleyici Diplomasi Bölge Merkezi’nin açılmasına dair kararın alınması, uluslararası camia tarafından Türkmenistan’a duyulan güvenin bir göstergesidir. 2017 yılının Aralık ayında sözü edilen Bölge Merkezi’nin kuruluşunun 10. Yıldönümü kutlanacaktır.
Yukarıda belirtildiği gibi, 12 Aralık 1995 tarihinde BM Genel Kurulu tarafından Türkmenistan’a pozitif tarafsızlık statüsü verilmiştir. Türkmenistan dünyada tarafsızlık statüsü Milletler Topluluğu’nca resmen tanınmış ilk ülkedir. Her senenin 12 Aralık tarihi Türkmenistan’da milli bayram – Tarafsızlık Günü olarak kutlanmaktadır.
2015 yılında Türkmenistan’ın Tarafsızlığı’nın 20. Yıldönümünün kutlanması münasebetiyle BM Genel Kurulu, 3 Haziran 2015 tarihinde “Türkmenistan’ın Daimi Tarafsızlığı” adıyla ikinci bir Kararnameyi kabul ederek, Türkmenistan’ın bu uluslararası-hukuk statüsünü bir kez daha pekiştirmiştir.
Türkmenistan, 12 Aralık tarihinin tüm dünya camiası tarafından tarafsızlık günü olarak kutlanmasını sağlamak amacıyla girişimlerini sürdürmüştür. Bu gayeden hareketle, Türkmenistan Devlet Başkanı’nın teklif etmesi sonucunda, 2 Şubat 2017 tarihinde BM Genel Kurulu “Uluslararası Tarafsızlık Günü” hakkında Kararname kabul etmiştir. Bu Kararname ile Uluslararası Tarafsızlık Günü dünya tarihinde ilk kez BM tarafından kabul edilen uluslararası gün olarak her senenin 12 Aralık günü kutlanacaktır.
Bu anlamlı gün nedeniyle, ayrıca BM Merkez Asya Önleyici Diploması Bölge Merkezi’nin 10. Kuruluş yıldönümü münasebetiyle Türkmenistan’da ulusal ve uluslararası bayram etkinlikleri düzenlenecektir.
Türkmenistan’ın Türkiye Büyükelçiliği