Twitter Facebook Linkedin Youtube
KAOS ÜLKESİ UKRAYNA YENİ BİR DEVRİMİN EŞİĞİNDE

KAOS ÜLKESİ UKRAYNA YENİ BİR DEVRİMİN EŞİĞİNDE

17 Eylül, 2017 3878

Kürşad ÖRNEK

SSCB’nin dağılmasıyla ne tam Batılı olabilen, ne de Rusya ile eskisi gibi yakın olabilen Ukrayna’da iktidar halkın devrimleriyle el değiştireye devam ediyor.

Ukrayna’da Batı yanlısı ve Rusya karşıtı devlet başkanı Yahudi asıllı milyarder Petr Poroşenko’ya karşı Rus yanlısı iktidar değişimini engellemek isteyen Batı, kendi devrimini yeni devrim ile değiştirmeye hazırlanıyor.

Batı’nın Ukrayna için yeni ismi; Gürcistan’da kadife devrimle iktidara gelen fakat Abhazya Osetya savaşı sonrası ülkesinden kaçmak zorunda kalan Poroşenko’nun Ukrayna Devlet Başkanı seçildikten sonra Ukrayna vatandaşlığına alıp Odesa valisi yaptığı eski yakın dostu olan ancak günümüzde rakip olması sebebiyle vatandaşlıktan atmasına rağmen Ukrayna sınırını Ukraynalı siyasilerle zorla geçen Mihail Saakaşvili.

Ukrayna’da devrimin ayak sesleri veya bölünmeye doğru adımlar hissedilmeye başlarken öncelikli olarak Ukrayna siyasetine bir göz atmamız gerekmektedir.

Euromeydan’dan Günümüze

2000li yıllarla sadece Ukrayna değil eski SSCB bloğu ülkerinde hareketlenme başladı. Muhalefetin hızlı yükselişinin arkasında Amerika’nın milli istihbarat teşkilatına bağlı hedef ülkeleri ayaklandırma, kaos yaratma ve fonlama merkezi NED (National Endowment for democracy) ve Soros’un Açık Toplum Vakfı (Open Society Foundation) vardı.

ABD Büyükelçisi Nuland, Eurmeydan’da

Ukrayna’daki 2004-05 Turuncu devriminden önce son devrim Euromeydan’dan günümüze bir inceleme yapmak gerekir

Batı ve Rusya arasında kalan Ukrayna son 15 yıldır iki blok arasında hakimiyet el değiştirmekte. Kasım 2013 Euromeydan eylemleriyle Avrupa Birliği anlaşma imzalamayı ret eden Rusya ile yakın ilişkiler taraftarı Bölgeler Partisinde 2010 yılında Devlet başkanı Viktor Yanoviç’e karşı Batı bloğu ekonomik sıkıntılardan bıkan halkı yeniden fonlar aracılığıyla sokağa döktü. Euromeydan eylemleri sonucu ülkeden yaşanan iç karşıklık ve dökülen kanı durdurmak isteyen 21 Şubat 2014’te Yanukoviç’le ana muhalefet lideri Batkişçina ( Anavatan ) partisi grup başkanı Arseniy Yatsenyuk, UDAR partisi ldieri Vitaliy Kliçko ve aşırı sağcı Svoboda ( Özgürlük) partisi lideri Oleg Tyagnibok arasında Avrupalı siyasetçilerinde hazır bulunduğu görüşmede ülkedeki krizin çözümüne yönelik anlaşma imzalandı.

Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç ile muhalefet liderleri Arseniy Yatsenyuk, Vitaliy Kliçko ve Oleg Tyagnibok arasında, ülkedeki krizin çözümüne ilişkin imzalanan anlaşma, bu anlaşmanın imzalanmasından sonra 48 saat içerisinde, 2004 anayasasına dönülmesini öngören özel yasanın kabul edilerek kamuoyuna duyurulmasını, imzalayan tarafların ise 10 gün içerisinde koalisyon oluşturarak ulusal birlik hükumetini kurmasını öngörüyordu.

Ayrıca, Yanukoviç ile muhalefet arasında imzalanan anlaşma ile devlet başkanı seçimlerinin, Aralık 2014’ten geç olmamak şartıyla yeni anayasanın kabul edilmesinin hemen ardından yapılması karara bağlandı. Anlaşma ayrıca devlet başkanı, hükümet ve parlamentonun yetkilerini dengeleyecek anayasal reformların hemen başlatılarak Eylül 2014’e kadar tamamlanmasını düzenliyordu.

Parlamento anlaşamnın imzalanmasıyla Yanokoviç’in yetkilerini 2004 anayasasına geri döndürecek kararı jet hızıyla aldı.

Muhalif liderler zaferini kutlamak için Euromeydan’a gittikleri zaman meydandaki kalabalık kendilerine tepki gösterdi. Euromeydan eylemlerinde polis ve askerle silahlı çatışmaya giren ve Euromeydanı kontrol eden NeoNazi örgüt Praviy Sektör ve diğer aşırı neoneziler anlaşmayı tanımadıklarını ve Yanukoviç’in sabaha kadar istifa etmediği taktirde zorla başkanlıktan alınacağını ultimatonunu verdiler. Halktaki tepki üzerine Yanukoviç’le anlaşma imzalayan Kliçko halktan özür diledi.

İçsavaş tehlikesinin artması üzerine Yanukoviç önde Harkov’a daha sonra da Rusya’ya kaçtı.

Devlet başkanın kaçmasıyla Rusya yanlısı iktidar ve halk geri çekilmek ve Batı’nın isteklerini kabul etmek zorunda kaldı.

Tam bu dönemde 26 Şubat gecesi Kırım, Rus ordusuna bağlı özel birliklerce işgal edildi ve 16 Mart 2014’de Rus askeri gözetimi altında düzenlenen referandumla Rusya’ya bağlandı.

Neonazi Ukraynalıların iktidarı ele geçirmesi üzerine Rusların ağırlıkta olduğu bölgeler merkezi hükümete karşı isyan bayrağı açarak bağımsızlık ilan etmeye başladı. Rusya’dan destek bulamayan Odesa, Harkov gibi şehirlerde isyan çabuk yatışırken Donetsk ve Lugansk silah depolarını ele geçiren isyan güçleri hızlı bir şekilde bazı bölgeleri kontrol altına aldı. 3 seneyi aşan zaman çerçevesinde Ukrayna ordusu ve gönüllü Ukrayna taraftarı askerlere karşı Donetsk ve Lugansk bölgelerinin bazı kısımlarını kontrol altında tutmaya ve Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Lugansk Halk Cumhuriyeti adı altında yönetmeye devam etmekte.

Ukrayna’nın yeni Devlet Başkanı Çikolata kralı Poroşenko

25 Mayıs 2014’te düzenlenen Devlet başkanlığı seçimlerinde ilk turda %54 oyla kazan Poroşenko, Ukrayna’nın oligark kesimini temsil ediyordu. Birçok şirketi olması rağmen sahibi Roshen çikolata markasıyla çikolata kralı olarak adlandırılan yahudi asıllı Poroşenko Ukrayna’nın en zengin 7. Kişisiydi.

Siyasi kariyerine Ukrayna eski devlet başkanı Kuçma’nın partisi Sosyal-Demokratlar’dan 1998’de milletvekili seçilmesiyle başladı ve kısa bir süre sonra halef selef oldukları devrik devlet başkanı Yanukoviç’in partisi Partiya Regionov ( Bölgeler Partisi) un kuruluşunda yer aldı. Rusya yanlısı politikayı terk ederek bir anda Turuncu devrimin lideri Yuşenko’yu desteklemeye ve devrimin sponsorlarından biri oldu. Yuşenko’nun kazanmasıyla Yuşenko tarafından Ukrayna Güvenlik ve Savunma Konseyi genel sekreterliğine atandı. Hakkında çıkan yolsuzluk iddiaları üzerine istifa etti. Parlamentoda görev aldıktan hemen sonra 2007- 2012 yıllarında Ukrayna Milli Bankası Konseyi başkanlığını yaptı. 2009-10 Ukrayna dışişleri bakanlığını yapan Poeoşenko, 2010’da Ukrayna devlet başkanlığını kazanan Yanukoviç ile yakınlaşarak 2012 yılında Ukrayna Ekonoik Kalkınma ve Ticaret Bakanlığına atandı. 2013 sonu ve 2014’te Yanukoviç’e isyan bayrağı açtı. Batılı örgütler Euromeydan’a finansal destek verdi.

Saakaşvili Ukrayna vatandaşı ve Odesa Valisi oluyor

Poroşenko’nun seçimi kazanmasıyla Euromeydan eylemlerinde reformlardan sorumlu danışmanlığını yapan Gürcistan’ın eski Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili, Ukrayna vatandaşlığı verilip Poroşenko tarafından 30 Mayıs 2015’te Ukrayna’nın ticari başkenti olan Odessa bölgesine vali atandı.

Gürcistan’da aranan Saakaşvili için Ukrayna ikinci vatan. Lisans eğitimini Kiev Üniversitesi Uluslararası Hukuk Fakültesi’nde alan Saakaşvili, askerliğini de SSCB’ye bağlı olan Ukrayna’da yaptı.

Odesa’ya vali atanan Saakaşvili, Odesa valiliğinin dışında Ukrayna iç siyasetine ilgilenmeye ve müdahil olmaya başladı. Arkasında Amerika ve AB olan Saakaşvili, kendisini Ukrayna vatandaşlığına kabul eden ve vali atayan yakın dostu Poroşenko’ya karşı kamuoyu oluşturma girişimine ve kendine taraftar kitlesi oluşturma başladı.

Amerika’lı NED (National Endowment for democracy), Soros’un Açık Toplum Vakfı (Open Society Foundation), ABD ve AB’li siyasetçilerle yakın ilişkileri olan Saakaşvili bu kurum ve kişilerin Ukrayna’daki yüzüydü.

Neden Batı Poroşenko varken Saakaşvili’yi destekliyor

2004-2005 yıllarında dünya tarihine Turuncu Devrim olarak geçen Ukrayna’nın Rusya’dan kopuş süreci başarılı olamaması, devrimin liderleri dönemin Devlet Başkanı Viktor Yuşenko ve Anavatan Partisi lideri Yulia Timoşenko’nun arasındaki gerilim, ekonomik reformların başarılı olmaması Ukraynalılarda memnuniyetsizliğin artmasına ve batıya güvenin yok olmasına sebep oldu. Ülkede yaşanan siyasi ve ekonomik krizle devrim amacına ulaşamadan bitti.

Turuncu Devrimin kısa süreli olmasından ders çıkaran batılı güçler, Ukrayna’nın yeniden Rusya’ya yakınlaşmasının önüne geçmek, halkın Rus yanlısı meydanlarla iktidarı kaybetmemek için kendi organize ettiği Euromeydan devrimini yine kendi adamı Saakaşvili ile devirerek Ukrayna üzerindeki hakimiyetlerini korumak istiyorlar.

2004 e 2010’daki Ukrayna Devlet Başkanlığı seçim sonuçlarını incelediğimizde Ukrayna’nın siyasi coğrafya ve seçmen oranı olarak neredeyse ikiye ayrıldığı söylenebilir.

2004 Seçimleri

2010 Seçimleri

Kırım’ın Rusya tarafından ilhakı, 4 senedir bitmeyen Donbass’taki iç savaş, ekonomik krizden borçlarını ödeyemeyecek duruma gelen halkın icralarla boğuştuğu, bankaların iflas ettiği Ukrayna’da insanlar AB politikalarının terk edilip Rusya ile yeniden yakınlaşmayı yüksek sesle dile getirmeye başladı.

Ekonomik veriler iflas sinyalı veriyor

İç karışıklıklar öncesi ülkedeki Dolar kurunun 8 Grivna’dan günümüz itibariyle 27-28 Grivna bandına gelmesi, ülkede artan işsizlik ve savaşa harcanan günlük 5-6 milyon dolar, Ukrayna’yı iflasın eşiğine getirdi.

Ukrayna, Yanukoviç döneminde aldğı 3,1 milyar dolarlık kredi borcunu ödeyemeyerek Aralık 2015’te morataryum ilan etmek zorunda kaldı.

Ukrayna Maliye Bakanlığı verilerine göre Ağustos 2017 itibariyle Ukrayna’nın toplam kamu borcu  76 milyar 60 milyon doları geçti ve aylık ortalama borç toplamı %1-2 arası artarak devam etmekte. Ukrayna merkez bankası verilerine göre Ukrayna’nın dış borcu Haziran 2017 itibariyle  114 milyar $ ı aştı.

Ukraynalıların ödeyemediği elektrik su ve doğal borcu 2017 ilk 5 ayında 1,2 milyar $ seviyesine ulaştı.

Ukrayna’nın 2019 yılı sonuna kadar, yeniden yapılandırılmış 13 milyar dolar devlet borcu ödemesi gerekiyor.

Saakaşvili isyan ediyor

Ukrayna’da ekonomik kriz ve siyasi hoşnutsuzluk artarken Saakaşvili kurtarıcı olmaya hazırlanıyor. Ukrayna medyasına sıkça açıklamalar yapmaya başlayan Odesa valisi Saakaşvili merkezi hükümeti yolsuzluklar ve basiretsizle suçlamaya başladı.

Aralık 2015’te Devlet başkanı Poroşenko başkanlığında toplanan Ukrayna Ulusal Reform Konseyi toplantısında Ukrayna içişleri bakanı Arsen Avakov tarafından Rus şirketlerine Odesa limanını satmak için görüşmeler yapmakla suçlanan ve  canlı yayında suratına su fırlatılan Saakaşvili olaydan birkaç gün sonra bakan Avakov’a Hükümeti devirmek yeni kurulacak hükümette başbakan1.yardımcısı olmak istediğini dile getirdi.

Ukrayna’da koalisyon ortaklarının ayrılmasıyla azınlığa düşen iktidarda başbakan Yatsenuk istifa etmek zorunda kalması ve Poroşenko gibi yahudi olan Vladimir Grosman’ın yeni başbakan seçilmesi Ukrayna’daki siyasi krizi çözemedi.

7 Kasım 2016’ta Odesa’da düzenlediği basın toplantısıyla Poroşenko’yu yolsuzlukla ve suç çetelerine destekle suçlayan Saakaşvili valilik görevinden istifa ettiğini ve Ukrayna’da yolsuzlukla mücadele edeceğini açıklayarak Yeni Kuvvetler Hareketi’ni kurduğunu açıkladı.

Ukrayna’dan ayrılıp Amerika’da ve Avrupa’da Ukrayna’nın geleceği ile ilgili temaslara başlaması ve koltuğunu kaybetme riskiyle karşılaşan Poroşenko 26 Temmuz 2017 tarihinde Ukrayna vatandaşlığına geçişi esnasında yalan beyanda bulunduğu gerekçesiyle eski dostu Saakaşvili’nin vatandaşlığını iptal etti.

Vatandaşlığı iptal edilen Saakaşvili, Amerika’dan Poroşenko’yu uyarak Ukrayna vatandaşlığını terk etmeyeceğini, Ukrayna’ya dönerek mücaedele edeceğini açıklayarak taraftarlarını iktidarı devirmek için sonbaharda meydanlara çağırdı.

Saakaşvili, Ukrayna’ya siyasilerle girdi

10 Eylül günü Polonya’dan Ukrayna’ya trenle girmek isteyen Saakaşvili’yi, Ukrayna’nın eski başbakanlarından Batkişçina partisi lideri Yulia Timoşenko ve Batkişçina milletvekilleri, Poroşenko’nun partisindeki ve diğer partilere mensup Ukrayna milletvekillerinden oluşan grup, Polonya’ya geçerek Saakaşvili’nin yanında yer aldı.

Saakaşvili’yi taşıyan trenin Poroşenko tarafından Ukrayna’ya hareketinin engellenmesi üzerine grup otobüslerle Polonya Ukrayna sınırındaki Shegini sınır kapısına yöneldi. Polonya’nın Ukrayna kimliği ile çıkış verdiği Saakaşvili tarafsız bölgede saatlerce Ukrayna Sınır muhafızlarına pasaportunu vermek istedi. Ukrayna Sınır Muhafızları Kiev’den emir geldiğini kendisi ile ilgili hiç bir işlem yapılmayacağını, geri dönmesi gerektiği uyarılarına karşı, Saakaşvili yakında Poroşenko ve hükümetin görevden alınacağını fakat Ukraynalıların her zaman Ukrayna’da olacağını bu sebeple kaybeden iktidarın emrini terk etmeleri çağrısında bulundu. Saakaşvili taraftarları Saakaşvili’yi çember içine alarak görevlilerin engellemesine rağmen sınırı geçtiler.

Saakaşvili’ye karşı düzenlenecek her hangi bir saldırıya karşı daha önce merkezi hükümeti tehdit eden ve Donbass’taki ayrılıkçılarla savaşan ağır silahlı gönüllü Donbass taburu askerleri ve diğer aşırı sağ tabur askerlerince korumaya alındı.

Sınırı geçen grup kendilerini bekleyen binlerce Ukraynalı ile Lviv şehrine gece saatlerinde ulaştı. Lviv’de Saakaşvili’yi Euromeydan eylemleri sonucu kurulan 2014 seçimlerinde %11 oy alarak 3. parti olan Ukraynacı Samapomich partisi lideri ve Lviv Belediye başkanı Andery Sadoviy karşıladı.

OLAYLARIN VİDEOSU

Saakaşvili, liderler görüştükten sonra şehir şehir miting yaparak Ukrayna’nın başkenti Kiev’e ilerlemeye başladı. Saakaşvili ve Ukraynalı siyasiler Ukrayna’da erken parlamento ve başkanlık seçimlerinin yapılması için meydanlar protesto gösterileri düzenlemeye hazırlanıyor.

Saakaşvili’nin girişine engel olamayan Poroşenko ve hükümet, Saakaşvili ve taraftarlarının Kiev’e ilerleyişini engelleyemiyor. Saakaşvili hakkında ülkeden çıkması ve yasalara uymasını istemekten başka bir güç gelmeyen iktidar Saakaşvili ve yanında sınırı geçenler hakkında soruşturma açtı.

Ufukta erken seçim gören Poroşenko, koltuğunu kaybetmemek için 2014 Ukrayna parlamentosu seçimlerinden 1. parti çıkan Narodniy Front ( Halk Cephesi ) partisi lideri eski başbakan Arseniy Yatsenuk’la seçimlere tek parti olarak girmek için görüşmelere başladı. Poroşenko başkanlık seçimleri öncesi UDAR partisi lideri Kliçko ile anlaşmış başkanlık ve parlamento seçimlerinde Poroşenko bloğu adı altında giren siyassiler daha sonra Poroşenko’nun partisi Solidarnost (Dayanışma ) Partisinde birleşerek genel başkanlığa Kliçko’yu seçmişlerdi.

Ukrayna’da batı kendi adayı hazırlarken Poroşenko koltuğu korumaya çalışırken Rusya’da boş durmadı, başkan adayını belirledi

Rusya Poroşenko’nun yerine gelecek adayını tanıdık biri seçiyor

Aralık 2016’ta The Wall Street Journal gazetesinde yayımlanan ve Kiev’in, ülkenin  doğusunda kontrolünü yitirdiği bölgeleri yeniden kazanmak adına, Kırım’ı geri alma ve NATO ve AB üyeliği gibi planlarından vazgeçerek Rusya’ya karşı taviz vermesi gerektiğini savunduğu makalesiyle dikkatleri çeken Forbes dergisine göre 1,2 milyar dolar servetiyle Ukrayna’nın dördüncü zengini olan ve Ukrayna eski Devlet Başkanı Kuçma’nın damadı Viktor Pinçuk, siyasi arenaya yeniden girdi.

ERKEN SEÇİM Mİ BÖLÜNME Mİ?

Ukrayna’da 2019’da yapılması planan devlet başkanlığı ve parlamento seçimleri 2017 sonunda veya 2018 başında olması gündemde.

Fakat asıl soru; ülke erken seçimle iktidar mı değişecek veya iç karışıklarla mı bölünecek ?

Rusya’nın Ukrayna’dan uzun süredir istediği ve Turuncu devrim esnasında gündeme gelen federasyon fikri yeniden gündemde.

ABD başkanı Trump ve Rus lider Putin’in bu konuda anlaştığı konular arasında ülkede istikrarın ve çatışmaların son bulmaması halinde Ukraynalıların ağırlıkla hakim olduğu tarafı batı yanlılarının, Rusların çoğunlukta olduğu doğu bölgesinde Rusya taraftarı bir liderce yönetilmesi. DonbasS’taki ayrılıkçı Donetks Halk Cumhuriyeti ve Lugansk Halk Cumhuriyetlerinin de çatışmaları bırakarak bu federasyona katılması planlanıyor.

Ellerinde ağır silah bulunan ve merkezi otoriteyi tanımayan Neo Nazi Ukrayna Milliyetçi gönüllü taburların ve silahlı grupların, Rus nüfusun olduğu bölgelere saldırılarını önlemek için BM Barış Gücünün Ukrayna’ya girişinin yapılması gündemde. Bu sebeple Saakaşvili’nin batı destekli Ukrayna’ya girişi öncesi Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, Ukrayna’nın doğusuna Birleşmiş Milletler (BM) himayesinde “barış gücü” konuşlandırılması fikrinin aslında Donbas için değil, Ukrayna’daki iç karışıklığı önlemek için olduğu ayrıca Saakaşvili’nin sınırı geçmesi esnasında Ukrayna milliyetçilerinin yanında bazı Rusya yanlısı teşkilatlarında olması iddiaları güçlendiriyor.

 

Kürşad ÖRNEK – SASAM Ukrayna Masası Uzmanı

Yazarın diğer yazıları için tıklayınız

Yorum Ekleyebilirsiniz


%d blogcu bunu beğendi: