Çağımızdaki nüfus artışı ve buna bağlı olarak ambalajlı ürünlerdeki tüketim oranının yükselmesi ile oluşan ambalaj atığı birikimi, yerel yönetimler için ciddi bir sorundur. Bu ambalajlar üretim aşamasında ham madde ve enerji sarfiyatına; tüketildikten sonra da çevre kirliliğine neden olmaktadır. Ham maddeden tasarruf ve çevre kirliliğini önlemek adına bu atıkların geri dönüşümle kazanılmasının önemi her gelişmiş ülkenin genel ve yerel yönetim organlarınca malumdur.
Ülkemizde de atık geri dönüşümü ile ilgili bir takım projeler uygulanmaktadır. Fakat bunu meslek haline getiren insanlar dışında, halkta genel bir bilinç ve halkı teşvik edici sistemli bir yaptırım bugün hala uygulanmamaktadır. Oysa İsviçre, Almanya gibi üretimde gelişmiş ülkelerin geri dönüşüm atıkları konusunda halka inen bir sistem kurdukları ve bunun neticesinde geri dönüşümün %95 gibi yüksek oranlara ulaştığı bilinmektedir (Örnek bir haber için bknz).
Uyguladıkları sistem incelendiğinde geri dönüşüm otomat makinaları ile bu sistemi halka indirdiklerini üstelik geri dönüşüm oranını arttırırken aynı zamanda kalkınmaya bir nebze de olsa katkı sunduklarını görmekteyiz. Şöyle ki, market, akaryakıt istasyonu gibi bilumum yerler vasıtası ile her sokağa, caddeye yerleştirilen geri dönüşüm otomatlarına, halk atıklarını atmakta ve otomattan aldığı fiş ile atığı karşılığın dakişiye ödeme yapılmaktadır.
Elbette bu sistem, tıpkı “kapalı alanlarda sigara içme yasağı” gibi kanunla yasallaştırılmıştır. Tüm yiyecek, içecek şişe ve kutularına depozito sistemi koyulmuştur. Mesela Almanya’da şişe bazında depozito 25 centtir. En ucuz içeceğin 19 cent olduğu Almanya’da 25 cent gayet iyi bir rakamdır. Kişi 4 şişe topladığında 1 ekmek parası elde etmiş olmaktadır. Avrupa’da geri dönüşüm oranını %95’lere çıkaran uygulamalardan en önemlisi budur. Almanya’daki geri dönüşüm uygulamasını anlatan linkteki video, sistem hakkında özet bilgi sunmaktadır: http://www.dpg-pfandsystem.de/index.php/en/faq.html
Aynı geri dönüşüm otomatı sisteminin başta İstanbul ve Ankara olmak üzere tüm ülkemizde hayata geçirilmesi, ülkemizin kalkınmasına katkı sunacaktır. Şu anda televizyon kanallarında geri dönüşümle ilgili vatandaşın bilinçlendirilmesine yönelik kamu spotları yayınlamakta ve hangi atıkların hangi kutulara atılması gerektiği işlenmektedir. Ancak kamu spotlarında gösterilen kutular, çoğu sokak ve hatta mahallede bulunmamaktadır. Bu konuda gelişmiş ülkelerdekine benzer kapsamlı stratejiler belirlenmesi, geri dönüşüm uygulamalarının vatandaşa doğrudan fayda sağlayacak şekilde geliştirilmesi ve geri dönüşüm otomatlarının herkesin kolaylıkla erişebileceği şekilde yaygınlaştırılması gerekmektedir. Bu konuda da yerel yönetimlerimize büyük iş düşmektedir. Türkiye genelinde ilk hangi belediyemizin en güzel uygulamayı geliştirerek diğerlerine örnek olabileceğini merakla beklemekteyiz.
.
Melek Büşra TOKATLIOĞLU
__________________________________
ÖRNEK UYGULAMALAR