Merkezimizce düzenlenen okuyucularımıza açık etkinliklerin 49.su, Türkmenistan’ın Türkiye Büyükelçisi Sayın İşankuli AMANLIYEV’in sunumuyla “Bağımsızlığının 25. Yıldönümünde Türkmenistan” başlıklı bir konferans şeklinde gerçekleşti.
İki saati aşan sunum ve soru-cevap bölümünde Sayın AMANLIYEV, dost ve kardeş ülke Türkmenistan’ın bağımsızlığını kazandığı 27 Ekim 1991 tarihinden itibaren geçen 25 yıl boyunca kat ettiği mesafeleri aktardı.
Sayın Büyükelçiye bilgilendirici sunumu için teşekkürlerimizi iletir ve Sayın Büyükelçinin şahsında Türkmenistan Devletine ve Halkına nice 25 yıllar boyunca dirlik ve düzen içinde güçlü bir Türkmenistan dileklerimizi sunarız.
KONFERANS NOTLARI:
27 Ekim 2016 tarihinde Türkmenistan halkı, insanlık tarihinin en kritik aşamalarından birinde elde ettiği Bağımsızlığının 25. Yıl dönümünü büyük bir coşkuyla kutlayacaktır. 1991 yılının bu hayırlı gününde ülkemiz Parlamentosu, halkın iradesini ifade ederek, “Türkmenistan’ın Bağımsızlığı ve devlet yapısının temelleri hakkında” Anayasa Kanununu kabul etmiştir.
Türkmenistan Devlet Başkanı Saygıdeğer Gurbangulı Berdimuhamedov, büyük önem arz eden bu tarihin Türkmen halkının kaderindeki ehemmiyetini vurgulayarak, şöyle belirtmektedir: “Devletimizin bağımsızlık yoluna konulması büyük önem arz eden bir olaydır. Bu olayın ehemmiyeti yıllar geçmesine rağmen azalmamakta, aksine giderek artmaktadır. Zira devletimizin bağımsızlığını kazanması, atalarımızın yüzyıllarca beslediği arzu ve en aziz özlemlerinin hayata geçmesidir”.
Bağımsızlık yıllarında, Türkmenistan’da toplumsal yaşamın tüm alanlarında büyük gelişmeler kaydedilmiştir. Ülkenin sosyo-ekonomik kalkınmasına yönelik Devlet Başkanı Programları gereğince ulusal ekonomi hızla gelişmektedir.
Ülkede imalat sanayi, sosyal ve insani alanlar başta olmak üzere tüm alanlarda yapılan reformlar, ülkenin dış politika ve dış ekonomik ilişkiler stratejisi ile de koordineli biçimde, olumlu sonuçlarını vermektedir. Bu politika, her şeyden önce Türkmenistan’a azami yatırımların çekilmesini ve ülkenin endüstriyel açıdan gelişmiş bir devlet haline dönüşmesini hedeflemektedir.
Bu strateji, aynı zamanda en ileri teknolojileri kullanan önde gelen yabancı şirketlerin ülkemize çekilmesini, çeşitli alanlarda önemli büyük tesislerin yapılmasını ve böylece karşılıklı yarara dayalı işbirliğinin geliştirilmesini hedeflemektedir. Yetkili uluslararası finans kurumlarının yaptığı değerlendirmeye göre, günümüzde Türkmenistan doğrudan yabancı yatırımları çekme endeksinde ön sıralarda yer almaktadır.
Türkmenistan’ın düzenli biçimde uyguladığı makroekonomik politika gayri safi yurtiçi hâsıla hacmini büyük bir hızla artırma imkânı sağlamaktadır. Bu durum ülkenin uzun vadede gelişimine yönelik stratejik programların uygulanması sonucunda elde edilmektedir.
Bugün, ulusal ekonominin çeşitlendirilmesi konusunda yerli özel sektörün katkısı çok büyüktür. Özel girişimciliğin gelişmesi için geniş imkânların yaratılması, bu sektörün olgunlaşma sürecinde önemli bir etken olmuştur.
Ülkemizde düşünülmüş vergi ve bütçe, maliye ve para politikası başarıyla yürütülüyor. Özel sektör ile kamu sektörüne yönelik yatırımların hacmi sistematik olarak artış gösteriyor. Bu bağlamda, halkımızın sosyal ve yaşam koşullarının iyileştirilmesinin sürekliliğini gösteren iki ana göstergeye dikkat çekmek gerekmektedir. İlki – gayri safi yurtiçi hâsılanın büyümesi ve ikinci ise aylık maaş ortalamasındaki artıştır.
Ülke ekonomisinin tüm sektörleri hızlı bir şekilde gelişim göstermektedir. Bunu inşaat, sanayi, enerji, ulaştırma, haberleşme, tarım ve diğer alanlarda elde edilen göstergeler kanıtlamakta olup, bu durum Türkmenistan halkının sosyal ve yaşam koşullarının ve refah düzeyinin giderek yükselmesini sağlıyor. Büyük uluslararası ve ulusal projelerin başarıyla uygulanması devam etmektedir. Yeni sanayi, sosyal ve kültürel tesislerin hizmete açılması sonucunda yeni istihdam olanakları yaratılmaktadır. Bu somut tedbirler geniş kapsamlı ulusal programların tam olarak uygulanması yolunda önemli bir safhadır.
Söz konusu programların hayata geçirilmesi çerçevesinde Türkmenistan’ın tüm bölgelerinde modern sosyo-ekonomik, ulaştırma-haberleşme ve mühendislik-teknik altyapının oluşturulmasına yönelik büyük ölçekli çalışmalar yapılmaktadır. Ülkenin her bir köşesinde çok sayıda bina ve yapılar hizmete açılıyor, çok sayıda tesisin inşaatı ise başarılı bir şekilde devam ediyor. Bunlardan uluslararası Kuzey-Güney demir yolunu, modern hava limanlarını, “Avaza” ulusal turizm bölgesi tesislerini ve diğerlerini gösterebiliriz.
Bunun yanında, ülkemizde yeni petrol ve gaz yatakları çalışmaya açılıyor, yeni konutlar, multimedya araçlarla donatılmış okullar, kreşler, sağlık tesisleri, kültür merkezleri, spor ve endüstri tesisleri inşa edilmektedir.
Bugün Türkmenistan’ın petrol ve gaz sanayinin geliştirilmesi mevcut aşamada en önemli ve acil hedeflerden biridir. Geniş hidrokarbon kaynaklarına sahip ve avantajlı jeopolitik konumda bulunan ülkemiz, hidrokarbon kaynaklarının dünya pazarlarına güvenli bir biçimde naklini sürdürülebilir gelişmenin en önemli faktörü olarak görmektedir.
Tarım alanında da iyi sonuçlar elde edilmektedir. Saygıdeğer Devlet Başkanımız Gurbanguly Berdimuhamedov tarafından belirlenen öncelikli hedefler arasında, ülkemizde çeşitli tarım ve gıda üretimini artırarak, gıda bolluğunu garanti etme hedefi yer almaktadır. Köklü tarım reformları için kapsamlı tedbirler alınmakta, aktif bir yatırım politikası yürütülmekte, tarım ve gıda sanayinin üretim altyapısının donatımına ve yenilenmesine büyük yatırımlar yapılmaktadır. Ayrıca gıda sektöründe faaliyet gösteren kişilere, kamu ve özel şirketlere yönelik etkin bir devlet destek mekanizmaları ve finansal teşvikler uygulanmaktadır.
Ayrıca, et ve süt ürünleri üretim hacminin artırılması amacıyla, büyük ve küçük baş hayvanların, kümes hayvanların sayısını artırmaya yönelik tedbirler hayata geçirilmektedir.
Ülke nüfusunun sosyal güvenliğini yükseltmek Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbanguly Berdimuhamedov’un devlet politikasının öncelikli yönlerinden biridir. Ülkede ücretler, emeklilik maaşları, devlet yardımları ve öğrenci bursları sistematik olarak artmaktadır. Doğal gaz, elektrik enerjisi, su ve tuz ihtiyaçları karşılıksız olarak temin edilmektedir.
Türkmenistan’ın izlediği devlet politikasında Türkmen halkının zengin kültürel mirasının geliştirilmesi konusuna büyük önem verilmektedir. Ülkede uygulanan manevi-kültürel yeniden doğuş stratejisi eğitim, bilim, kültür ve sanat düzeyinin yükseltilmesini hedefliyor. Son yıllarda yapılan ve hizmete açılan sosyal ve kültürel tesisler bu alanda güçlü bir maddi ve teknik altyapıyı oluşturmaktadır. Türkmenistan Devlet Başkanının girişimleriyle ülkemizde her sene düzenlenen Uluslararası Kültür Haftası bu alanın gelişmesinde önemli yer teşkil eden bir gelenek haline gelmiştir. Bu etkinliğe dünyanın dört bir yanından kültür ve sanat grupları katılmaktadır.
Eğitim sisteminin geliştirilmesi de Türkmenistan Devlet Başkanının yürüttüğü devlet politikasının öncelikli yönlerinden biridir. Söz konusu alanda son on sene zarfında büyük başarılar elde edilmiş, milli eğitimin kalitesi yükselmiştir. Bu gösterge tüm alanlarda yürütülen çalışmaların temelini oluşturmaktadır. Uygulanan tedbirler eğitimli, fiziksel ve ruhsal açıdan güçlü, yüksek ahlaki değerlere sahip genç kuşakların yetiştirilmesi açısından büyük önem arz etmektedir.
Türkmenistan’da insan sağlık ve esenliğini temin etme yönünde de devlet tarafından büyük çalışmalar yapılıyor. Aşkabat’ta ve ülkemizin diğer illerinde inşa edilen modern tıp merkezleri ve sağlık kuruluşları bunun bir göstergesidir. Modern teknoloji ile donatılmış bu tesisler insanlara kaliteli tıbbi hizmet vermeye olanak sağlıyor. Bütün bunların sonucunda, ülkemiz sağlık sektöründe derin ve olumlu gelişmeler yaşanmış, insanların sağlık durumunun pekiştirilmesi, hastalıkların önlenmesi ve insan ömrünün uzatılması açısından muazzam başarılar elde edilmiştir.
Diğer taraftan, beden eğitimi ve spor alanında uygulanan devlet stratejisi de pozitif sonuçlar vermektedir. Dünya düzeyinde Olimpik alanlarda başarıyla ülkeyi temsil eden Türkmen sporcuları altın, gümüş ve bronz madalyalar kazanmaktadır. Sporcularımız Aşkabat’ta Eylül 2017’de yapılacak olan 5. Salon ve savaş sanatı Asya Oyunlarına hazırlanmaktadırlar. Bu uluslararası spor faaliyetleri için Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat’ta büyük bir Olimpiyat Köyü inşa edilmektedir.
5.Salon ve Savaş Sanatı Asya Oyunlarının Türkmenistan’da düzenlenmesine ilişkin karar Asya Olimpiyat Konseyi tarafından Aralık 2010’da Kuveyt’te alınmıştır. Bu oyunlara Asya Olimpiyat Konseyi üyesi 45 ülke ve 17 Okyanus ülkesi olmak üzere toplam 62 ülke katılacaktır. Yarışmalar 21 spor dalında düzenlenecektir.
Asya Oyunları’na en üst düzeyde hazırlıklar yapılıyor. Demin de belirttiğim gibi, Aşkabat’ta toplam maliyeti 5 milyar dolarlık büyük Olimpiyat Köyü inşa ediliyor. 157 hektar alana yayılan Olimpiyat Köyü’nde 30’a yakın spor tesisi yapılıyor.
5 Mayıs 2016 tarihinde olimpiyat oyunlarının açılış törenlerinin 500 gün öncesinde Türkmenistan’ın her tarafından geçecek olan ve 17 atlının katıldığı Atlı yürüyüşe start verildi. Bu atlı grup ülkenin her köşesini dolaşarak, 17 Eylül 2017’de saat 17.00’de Aşkabat’a tam Olimpiyat oyunlarını açılış törenlerine Olimpiyat Köyüne gelecektir.
Kısacası, bugün bağımsız ve tarafsız Türkmenistan ekonominin ve sosyal hayatın tüm alanlarında uygulanan büyük yenilikler yolunda güvenle ilerlemektedir. Aynı zamanda ülkemizin modern dünyanın gelişmiş ülkeleri safına yükselmesiyle ilgili konular da başarılıyla çözümlenmektedir.
Bilindiği gibi, Türkmenistan daimi tarafsız uluslararası-hukuk statüsüne sahip bir ülkedir. Bu durum BM Genel Kurulu’nun 12 Aralık 1995 ve 3 Haziran 2015 tarihli özel kararları ile tespit edilmiştir.
Türkmenistan tarafsızlık prensiplerini takip ederek, uluslararası camianın barış ve güvenliği destekleme, sürdürülebilir gelişmeyi sağlama ve dünya devletleri arasında dostane ilişkilerin geliştirilmesini temin etme yönündeki çabalarına katkıda bulunmaktadır.
Belirtmek gerekir ki, başta BM olmak üzere, önemli uluslararası kuruluşlarla çok yönlü işbirliği Türkmenistan’ın dış politika stratejisinin önemli bir vektörünü oluşturmaktadır. Türkmen devletinin dış politikası bölgede kalıcı barış ve güvenlik mekanizmalarını destekleme bağlamında, ülkemizin ve uluslararası kuruluşların uzun vadeli hedeflerinin uyuşması prensibine dayanmaktadır. Türkmenistan’ın BM’nin ECOSOC, UNESCO ve birçok önemli diğer kuruluşlarının yönetim kademelerine seçilmesi ülkemizin uluslararası konulara verimli bir şekilde iştirakinin ve Milletler Camiası nezdindeki öneminin giderek arttığının açık bir göstergesidir.
Türkmenistan, BM’nin enerji güvenliği, çevre sorunları, ulaştırma altyapısının, eğitim ve kültürün geliştirilmesi, küresel güvenliğin pekiştirilmesi, insan hak ve özgürlüklerinin temini, dünyada barış ve sürdürülebilir gelişimin sağlanması gibi büyük önem arz eden inisiyatif ve çözümlerine aktif destek vererek, sözü edilen kuruluşlarda etkili çalışmalar yapmaktadır. Malumu olduğu üzere, Türkmenistan enerji güvenliği ve vatandaşlığı olmayan kişilerin sayısının azaltılması konularında ilk olarak inisiyatif ortaya atan devletlerden biridir.
Bugün Türkmenistan bölgesel ve küresel boyutlarda sorunların yapıcı bir çözüme kavuşturulmasını sağlayan barışçıl politikasını etkili bir biçimde yürütmektedir. Söz konusu politika, güvenilirlik, açıklık ve güvenlik olmak üzere üç ana ilkeye dayanmaktadır.
Fırsattan istifade, ülkemizin ulaştırma alanında uluslararası düzeyde uyguladığı faaliyetlerden söz etmek istiyorum.
Türkmenistan’ın ulaştırma alanında uluslararası işbirliğini geliştirmek için Türkmenistan Devlet Başkanı BM 66. Genel Kurul toplantısında Ulaştırma alanında işbirliğinin geliştirilmesiyle ilgili BM Özel Programı’nın hazırlanmasını önermişti. Söz konusu program Hazar denizi ile Karadeniz arasında, Merkez Asya ile Yakın Doğu arasında transit ve taşımacılık imkânlarının incelenmesini öngörecektir. Bu nedenle Türkmenistan gerek kendi ulaştırma sistemini yenilemekte, gerekse uluslararası yeni ulaştırma koridorlarının kurulmasını önayak olmuştur.
Bugün Türkmenistan’ın ulaştırma alanı istikrarlı gelişme kaydetmektedir. Ülke modern taşıma araçlarının tamamıyla donatılmış olup, geniş kara, hava ve demiryolu ağlarına sahiptir. Ayrıca yeni demir ve kara yolları yapılıyor, uluslararası hava alanları yenileniyor, Türkmenbaşı uluslararası deniz terminali kuruluyor, ihtisaslaşan uluslararası ulaştırma terminalleri yapılıyor, ilgili hukuki temeller oluşturuluyor.
Ayrıca, Avrasya’nın Güney’ini Kuzeyi, Batı ve Doğu’su ile bağlayacak Kazakistan-Türkmenistan-İran demir yolu yapılıp hizmete açıldı. Merkez Asya’yı Güney Asya’ya bağlayacak Türkmenistan-Afganistan-Tacikistan demir yolu yapılıyor. Özbekistan, Türkmenistan, İran ve Umman’ı kapsayacak Orta Asya-Yakın Doğu ulaştırma koridoru oluşturuluyor.
Türkmenistan’ın ulaştırma alanında uyguladığı faaliyetler Birleşmiş Milletler tarafında da büyük destek bulmaktadır. Nitekim Türkmenistan’ın girişimleriyle BM Genel Kurulu Aralık 2014 ve Aralık 2015 tarihlerinde ulaştırma sektöründe uluslararası işbirliğinin tesis edilmesi yönünde ‘Sürdürülebilir kalkınma için uluslararası işbirliğinde ulaşım ve transit koridorların rolü’ isimli tarihi kararlar kabul etmiştir. Bu anlamlı kararlar küresel boyutlarda ulaşım işbirliğinin önünün açılmasına büyük katkı sağlayacaktır. Söz konusu kararlar gereğince, bu sene sonunda Aşkabat’ta “Sürdürülebilir ulaştırma sistemine ilişkin Evrensel konferans” düzenlenecektir.
Aynı zamanda ülkemiz komşu ülkeler ve diğer devletler ile iyi komşuluk, dostane ve karşılıklı yarara dayalı ilişkileri pekiştirmeye yönelik stratejisini sürekli biçimde uygulamaktadır.
Türkmenistan, siyasi-ekonomik ve sosyo-kültürel alanlarda başarıyla uyguladığı devlet politikasını bundan sonra da sürdürecektir.