(Bu çalışma, SASAM’ın Türkiye Kamu-Sen’in talebi üzerine hazırlamış olduğu Türkiye İnsan Kaynakları Raporu‘nun ilgili bölümüdür. Aşağıdaki çalışmada atıf yapılan eklere ve raporun tamamına, buradan ulaşılabilir.)
Türkiye’de, 2006 yılından itibaren üniversite sayısında hızlı bir artış yaşanmıştır. 2006 yılından önce, en son 1992 yılında 23 devlet üniversitesi kurulmuşken, 2006-2015 yılları arasında (Nisan 2015 itibariyle) 56’sı Devlet ve 51’i Vakıf olmak üzere 107 yeni üniversite kurulmuştur. Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanununun 3’üncü maddesi uyarınca, bir üniversitenin kurulabilmesi için en az 3 fakültenin bulunması gerekliliği göz önüne alındığında, son 9 yıl içinde en az 321 yeni fakülte, eğitim faaliyetlerine başlamış bulunmaktadır.
Son 9 yılda kurulan 107 yeni üniversite ile bugün itibariyle ülkemizin her ilinde (Anayasa’nın 132’nci maddesine göre özel hükümlere tabi yükseköğretim kurumları olan Harp Okulları ve Polis Akademisi de dahil) toplamda 114 devlet ve 76 Vakıf yükseköğretim kurumu olmak üzere, 190 yükseköğretim kurumu (üniversite, akademi, okul, enstitü) bulunmaktadır. (EK:5)
Türkiye’de üniversitelere ilişkin temel sorunlardan biri, sistemli bir planlama olmaksızın kuruluyor olmalarından kaynaklanmaktadır. Hazırlanan planlara uyulmaksızın üniversite kurulmasının; araştırma ve eğitim ihtiyacından çok, sosyo-ekonomik kaygılardan kaynaklandığı görülmektedir. Özellikle 1973-75, 1982, 1992 ve 2006-2014 dönemlerini kapsayan süreçte, altyapısı hazırlanmadan toplu halde kurulan üniversiteler, kuruldukları illerdeki ticari hayatı canlandırma ve artan üniversite eğitimi talebini karşılama amaçlarıyla kurulmuşlardır.[1] Bu üniversiteler, aynı zamanda Anayasa ve kanunlarla yükseköğretim kurumlarına yüklenen kaliteli ve kalifiye insan yetiştirme amacından uzak kalmışlardır.
Mezkur nedenlerle, yeni kurulan üniversitelerde çok ciddi sıkıntıların yaşandığı ve bundan sonra da yaşanacağı açıktır. Altyapısı hazır olmadan ve popülist yaklaşımlarla kurulan yükseköğretim kurumları, üniversite kapısında bekleyen öğrenci sayısı, üniversite mezunu sayıları gibi konularda, sadece kâğıt üzerinde iyileşme sağlayabilir.[2] Ancak bu üniversitelerin yaşadığı/yaşayacağı sıkıntılar; uzun vadede bilimsel gelişime ve öğrencilerin gelişimine katkılarının sınırlı kalmasına ve büyük çoğunlukla diploma sahibi, ancak yeterli nitelikleri haiz olmayan ve muhtemelen eğitim aldıkları alanlarda çalış(a)mayan mezunlar kitlesinin oluşmasına yol açacaktır.
Tablo 3: Üniversite Personelinin İstihdam Bazında Dolu Kadro Dağılımları
ÜNİVERSİTE PERSONELİNİN İSTİHDAM BAZINDA DOLU KADRO DAĞILIMLARI -2014 | |
İSTİHDAM ŞEKLİ | ÇALIŞAN SAYISI |
ÖĞRETİM ELEMANLARI | 123.155 |
MEMUR | 103.092 |
SÖZLEŞMELİ PERSONEL | 4.700 |
SÜREKLİ İŞÇİ | 2.815 |
GEÇİCİ PERSONEL | 878 |
GEÇİCİ İŞÇİ | 892 |
TOPLAM | 235.532 |
Kaynak: DPB |
Devlet Personel Başkanlığı verilerine göre; 2014 yılı itibariyle üniversitelerimizde 123.155 öğretim elamanı bulunmaktadır (Tablo 3). Mart 2014 itibariyle ise 5.449.961 üniversite öğrencisi bulunmaktadır (Tablo 4). Bu durumda, ortalama olarak 44 öğrenciye bir öğretim elemanı düşmektedir. Ancak plansız ve belli bir stratejiden yoksun olarak üniversite sayısının arttırılması yüzünden, bu rakamın bazı üniversiteler için 110’a çıktığı, yani 110 öğrenciye bir öğretim görevlisi düştüğü bildirilmektedir. OECD ortalaması ise; 16’dır.[3] Yani OECD ülkelerinde ortalama olarak her 16 öğrenciye bir öğretim elemanı düşmektedir. Bu durumda Türkiye’nin OECD ortalamasına ulaşabilmesi için mevcutlara ilave olarak 200 binden fazla öğretim elemanına ihtiyaç bulunmaktadır.
Tablo 4: Yükseköğretim Öğrenci Sayıları (2013-2014 Öğretim Yılı)
YÜKSEKÖĞRETİM ÖĞRENCİ SAYILARI (2013-2014 ÖĞRETİM YILI) | |||||
Eğitim düzeyi | Birinci Öğretim | İkinci Öğretim | Açıköğretim | Uzaktan Öğretim | TOPLAM |
Önlisans | 540.607 | 253.788 | 935.750 | 19.988 | 1.750.133 |
Lisans | 1.344.492 | 400.371 | 1.609.528 | 16.297 | 3.370.688 |
Lisansüstü | 321.205 | 0 | 0 | 7935 | 329.140 |
Toplam | 2.206.304 | 654.159 | 2.545.278 | 44.220 | 5.449.961 |
Kaynak: YÖK Verileri (Nisan 2014) |
Sayısal veriler itibariyle açıkça görülen yükseköğretimdeki sıkıntılar, daha olumsuz olarak nitelik ve kalite anlamında da karşımıza çıkmaktadır. YÖK Başkanı Sn.Yekta SARAÇ’ın ifadesiyle; “akademik ortam bugün değil vasat, vasatın altındadır maalesef!”.[4] Yükseköğretimimiz, yukarıda ifade edilen süreçlerin neticesinde, akademik kriterler yerine kayırmacılık, tarafçılık ve kolaycılık gibi eğilimlerin ağır bastığı ve kalitenin gittikçe düştüğü bir süreç yaşamaktadır.
Türkiye’de yükseköğretim alanında yaşanan niceliksel (sayısal) gelişmelerin, nitelikli mezun üretilmesi için yeterli olmaması, Türkiye’den yükseköğretim için her yıl yurtdışına (30 bini üniversite eğitimi, kalanı dil eğitimi için olmak üzere) 90 bin civarında öğrenci gitmesine neden olmaktadır. Bu haliyle Türkiye, yurtdışına en fazla öğrenci gönderen ülkeler sıralamasında, dünyada ilk 5’e girmiş bulunmakta ve yurtdışı eğitim için, ülkemizin yılda yaklaşık 1,5 milyar dolarlık finansal kaynağı, yurtdışına aktarılmaktadır.[5]
2014 YGS Kılavuzu baz alınarak yapılan analizler neticesinde; üniversitelerimizde farklı isimde 130 fakülte ve yüksekokul (EK 12), 426 farklı lisans bölümü (EK 6) ile 204 farklı önlisans bölümü (EK 7) olduğu tespit edilmiştir.
2014 yılı itibariyle ÖSYM tarafından yerleştirme yapılan 426 farklı lisans ve 204 farklı önlisans bölümü arasında; “Uluslararası Lojistik”, “Uluslararası Lojistik ve Taşımacılık”, “Uluslararası Lojistik Yönetimi”, “Uluslararası Ticaret ve Lojistik”, “Uluslararası Ticaret ve Lojistik Yönetimi” ve “Uluslararası Ticaret, Lojistik ve İşletmecilik” gibi, birkaç kelime değişikliğiyle ismen farklılaşan ama içerik ve hedeflenen istihdam kaynakları itibariyle çok da farklılık arz etmeyen bölümler bulunmaktadır.
Yine üniversitelerimiz bünyesinde lisans eğitimi veren 130 fakülte ve yüksek okul arasında; Denizcilik Fakültesi, Deniz Bilimleri Fakültesi, Deniz Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi, Deniz İşletmeciliği ve Yönetimi Fakültesi, Denizcilik Yüksek Okulu, Denizcilik ve Ulaştırma Yüksek Okulu gibi birkaç kelime değişikliğiyle ismen farklılaşan ama içerik ve hedeflenen istihdam kaynakları itibariyle çok da farklılık arz etmeyen fakülteler ve yüksekokullar bulunmaktadır.
2014 yılında 426 lisans bölümü için 468.295 kontenjan, 204 önlisans bölümü için ise 366.597 kontenjan açılmıştır. ÖSYM, Türk üniversitelerinin yanında, ayrıca 7 KKTC, 11 Azerbaycan, 2 Gürcistan, 2 Bosna-Hersek, 1 Makedonya, 1 Moldova, 1 Kazakistan ve 1 Kırgızistan üniversitesine öğrenci yerleştirmektedir. YGS Kılavuzuna göre; 2014 yılında yurtdışındaki bu 26 üniversite bünyesinde yer alan çeşitli bölümler için (13.701’i KKTC üniversitelerinde olmak üzere) 15.646 kontenjan açılmıştır.
2014 YGS verilerine göre en çok kontenjan açılan 100 lisans bölümüne (EK 8) bakıldığında; 423.017 kontenjanın bu 100 bölüme tahsis edildiği, geri kalan 326 bölüm için ise 44.858 kontenjan ayrıldığı görülmektedir. Tablo 5’den de görüleceği üzere, en çok kontenjan açılan 20 bölüme ise 251.992 kontenjan ayrılmıştır.
Tablo 5: 2014 Yılında En Çok Kontenjan Açılan 20 Lisans Bölümü
2014 YILINDA EN ÇOK KONTENJAN AÇILAN 20 LİSANS BÖLÜMÜ | ||
Sıra No | BÖLÜM ADI | KONTENJAN |
1 | İşletme | 33.721 |
2 | İktisat | 20.498 |
3 | Hukuk | 15.821 |
4 | Türk Dili ve Edebiyatı | 15.674 |
5 | Tarih | 14.366 |
6 | İlahiyat | 13.990 |
7 | Sosyoloji | 13.931 |
8 | Hemşirelik | 13.449 |
9 | Uluslararası İlişkiler | 11.650 |
10 | Tıp Fakültesi | 11.558 |
11 | Kamu Yönetimi | 11.493 |
12 | Makine Mühendisliği | 11.386 |
13 | İnşaat Mühendisliği | 10.911 |
14 | Maliye | 9.813 |
15 | Elektrik-Elektronik Mühendisliği | 9.761 |
16 | Bilgisayar Mühendisliği | 7.953 |
17 | Sınıf Öğretmenliği | 6.709 |
18 | Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık | 6.599 |
19 | Okul Öncesi Öğretmenliği | 6.430 |
20 | Mimarlık | 6.279 |
GENEL TOPLAM | 251.992 | |
Kaynak: ÖSYM |
Yükseköğretimimizin plansız ve belirli bir stratejiden yoksun büyümesi, aşağıda bazı örnek lisans bölümleriyle izah edilmeye çalışılacaktır.
Bu bölümler arasında, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi (İİBF) altındaki bölümler, yüksek kontenjanları nedeniyle özellikle dikkat çekmektedir. Listenin 1. ve 2. sırasına, açık ara farkla yerleşen İşletme ve İktisat bölümlerinin yanında, diğer İİBF bölümleriyle birlikte, sadece bu fakültenin altında yer alan 20 bölüm için, 2014 yılında 120.112 kontenjan açıldığı görülmektedir (Tablo 6). 426 farklı lisans bölümü için 2014 yılında toplamda 468.295 kontenjan açıldığı dikkate alındığında, toplam kontenjanın dörtte birinden fazlasının İİBF altındaki 20 bölüme ayrıldığı ortaya çıkmaktadır.
Tablo 6: 2014 Yılında En Çok Kontenjan Açılan İİBF Bölümleri
EN ÇOK KONTENJAN AÇILAN İİBF BÖLÜMLERİ -2014 | ||
Sıra No | BÖLÜM ADI | KONTENJAN |
1 | İşletme | 33.721 |
2 | İktisat | 20.498 |
3 | Uluslararası İlişkiler | 11.650 |
4 | Kamu Yönetimi | 11.493 |
5 | Maliye | 9.813 |
6 | Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri | 5.397 |
7 | Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi | 5.218 |
8 | Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik | 4.452 |
9 | Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler | 2.690 |
10 | Ekonometri | 2.538 |
11 | Bankacılık ve Finans | 2.130 |
12 | Uluslararası Ticaret | 1.973 |
13 | Sağlık Yönetimi | 1.762 |
14 | Yönetim Bilişim Sistemleri | 1.633 |
15 | Uluslararası Ticaret ve Lojistik | 1.065 |
16 | Sivil Hava Ulaştırma İşletmeciliği | 986 |
17 | Uluslararası Ticaret ve İşletmecilik | 900 |
18 | Uluslararası Ticaret ve Finansman | 812 |
19 | Ekonomi | 763 |
20 | Ekonomi ve Finans | 618 |
GENEL TOPLAM | 120.112 |
İİBF altında yer alan bölümler için bu kadar yüksek kontenjan ayrılmakla birlikte, kayıtlı en çok işsizin de İİBF altında yer alan bölümlerin mezunları olduğu, istatistiklerden anlaşılmaktadır. Türkiye İş Kurumu’nun 2014 verilerine göre, en çok işsiz bulunan üniversite bölümleri arasında ilk 4 sıra, İİBF bölümlerine aittir. En çok işsizin bulunduğu bölümlerin ve kayıtlı işsiz sayılarının yer aldığı Tablo 7’nin ilk dört bölümü (4’üncü sırada yer alan “Bilinmeyen” satırı göz ardı edildiğinde); İşletme, Muhasebe, İktisat ve Kamu Yönetimi bölümlerinden oluşmaktadır. Bu 4 bölümde kayıtlı işsiz sayısı; 105.634’tür. Toplam kayıtlı İİBF mezunu işsiz sayısı ise Tablo 8’dan görüleceği üzere; 120.447’dir.
Tablo 7: Türkiye İş Kurumu Kayıtlarına Göre En Çok İşsiz Bulunan 20 Üniversite Bölümü
TÜRKİYE İŞ KURUMU KAYITLARINA GÖRE EN ÇOK İŞSİZ BULUNAN 20 ÜNİVERSİTE BÖLÜMÜ | ||
SIRA NO | BÖLÜM ADI | KAYITLI İŞSİZ SAYISI |
1 | İŞLETME | 61.603 |
2 | MUHASEBE | 17.755 |
3 | İKTİSAT | 16.030 |
4 | BİLİNMEYEN | 11.718 |
5 | KAMU YÖNETİMİ | 10.246 |
6 | ELEKTRİK | 10.048 |
7 | MAKİNE | 7.366 |
8 | BÜRO YÖNETİMİ VE SEKRETERLİK | 6.931 |
9 | MALİYE | 6.627 |
10 | BİLGİSAYAR PROGRAMCILIĞI | 6.381 |
11 | KİMYA | 5.891 |
12 | MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ | 5.253 |
13 | BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİ VE PROGRAMLAMA | 5.133 |
14 | TURİZM VE OTEL İŞLETMECİLİĞİ | 5.066 |
15 | HALKLA İLİŞKİLER | 4.964 |
16 | İNŞAAT | 4.498 |
17 | DIŞ TİCARET | 4.443 |
18 | BİYOLOJİ | 4.327 |
19 | BANKACILIK VE SİGORTACILIK | 4.030 |
20 | GIDA TEKNOLOJİSİ | 3.625 |
Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsizler arasında yükseköğretim mezunu olanların toplam sayısının 408.268 (EK 2) olduğu dikkate alındığında, kayıtlı yükseköğretim mezunlarının dörtte birinden fazlasının İİBF mezunu olması, dikkat çekici hale gelmektedir.
Tablo 8: 2014 Yılı Türkiye İş Kurumuna Kayıtlı İİBF Mezunu Sayısı
2014 YILI TÜRKİYE İŞ KURUMUNA KAYITLI İİBF MEZUNU SAYISI | |||
SIRA NO | BÖLÜM ADI | KAYITLI İŞSİZ SAYISI | |
1 | İŞLETME | 61.603 | |
2 | MUHASEBE | 17.755 | |
3 | İKTİSAT | 16.030 | |
4 | KAMU YÖNETİMİ | 10.246 | |
5 | MALİYE | 6.627 | |
6 | ÇALIŞMA EKONOMİSİ VE ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ | 3.025 | |
7 | ULUSLARARASI İLİŞKİLER | 2.846 | |
8 | EKONOMETRİ | 845 | |
9 | SİYASET BİLİMİ VE KAMU YÖNETİMİ | 454 | |
10 | ULUSLARARASI TİCARET | 387 | |
11 | ULUSLARARASI LOJİSTİK | 165 | |
12 | ULUSLARARASI TİCARET VE FİNANSMAN | 117 | |
13 | ULUSLARARASI TİCARET VE İŞLETMECİLİK | 79 | |
14 | ULUSLARARASI FİNANS | 61 | |
15 | ULUSLARARASI İŞLETME | 50 | |
16 | SİYASET BİLİMİ | 46 | |
17 | ULUSLARARASI LOJİSTİK VE TAŞIMACILIK | 36 | |
18 | ULUSLARARASI EKONOMİK İLİŞKİLER | 25 | |
19 | ULUSLARARASI EKONOMİ | 15 | |
20 | ULUSLARARASI TİCARET VE LOJİSTİK | 15 | |
21 | ULUSLARARASI TİCARET YÖNETİMİ | 14 | |
22 | ULUSLARARASI TİCARET VE PAZARLAMA | 4 | |
23 | ULUSLARARASI TİCARET VE YÖNETİCİLİK | 2 | |
TOPLAM | 120.447 | ||
Kaynak: Türkiye İş Kurumu | |||
Türkiye İş Kurumu verilerinin yanında, KPSS’ye giren adayların mezun oldukları bölümlere göre sayıları da, hangi bölüm mezunlarının daha fazla olduğu ve kamu kurumlarına atanma beklentisi içinde olduğuna dair önemli bir gösterge konumundadır.
2014 yılı KPSS istatistikleri incelendiğinde, sınava lisans mezunu 1.128.032 kişinin girdiği (Tablo 9), bunların 381.671’inin ise İİBF altında yer alan bölümlerin mezunu olduğu görülmektedir (Tablo 10). Sınava giren lisans mezunlarının üçte birinden fazlasına tekabül eden bu rakam, İİBF altında yer alan bölümlerden mezun olanların fazlalığı ve işsizlik oranları hakkında dikkat çekici bir gerçeği ortaya koymaktadır.
Tablo 9: 2014 Yılında KPSS’ye Giren ve Yerleştirilen Aday Sayıları
2014 YILINDA KPSS’YE GİREN VE YERLEŞTİRİLEN ADAY SAYILARI (EĞİTİM DURUMUNA GÖRE) | ||||
EĞİTİM DURUMU | ORTAÖĞRETİM | ÖNLİSANS | LİSANS | TOPLAM |
SINAVA GİREN ADAY SAYISI | 1.683.696 | 779.314 | 1.128.032 | 3.591.042 |
TERCİH YAPAN ADAY SAYISI | 845.986 | 542.559 | 506.031 | 1.894.576 |
KONTENJAN SAYISI | 3.443 | 4.320 | 12.084 | 19.847 |
YERLEŞEN ADAY SAYISI | 3.443 | 4.314 | 11.895 | 19.652 |
BOŞ KALAN ADAY SAYISI | 0 | 6 | 189 | 195 |
Kaynak: ÖSYM |
Sınava giren 1.128.032 lisans mezunundan 506.031’i, açık bulunan 12.084 kadro için ÖSYM tarafından kamu kurumlarına yapılan yerleştirmelere (2014 içinde toplam 4 yerleştirme yapılmıştır) müracaat etmiş ve 11.895 lisans mezunu, 2014 içerisinde ÖSYM tarafından kamu kurumlarına yerleştirilmiştir.
Tablo 10: 2014 KPSS’ye Giren ve Yerleştirilen İİBF Mezunları Sayıları
2014 KPSS’YE GİREN VE YERLEŞTİRİLEN İİBF MEZUNLARI SAYILARI | |||
Sıra No | BÖLÜM ADI | SINAVA GİREN SAYISI | YERLEŞ-TİRİLEN SAYISI |
1 | İŞLETME / İŞLETMECİLİK | 191.357 | 306 |
2 | İKTİSAT | 63.100 | 131 |
3 | KAMU YÖNETİMİ | 53.444 | 123 |
4 | MALİYE | 30.342 | 40 |
5 | ULUSLARARASI İLİŞKİLER | 11.975 | 43 |
6 | ÇALIŞMA EKONOMİSİ VE ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ | 11.795 | 17 |
7 | SİYASET BİLİMİ VE KAMU YÖNETİMİ | 5.463 | 22 |
8 | EKONOMETRİ | 4.268 | 8 |
9 | TURİZM İŞLET.VE OTELCİLİK/TURİZM İŞLET.VE OTELCİLİK | 2.354 | 3 |
10 | SİYASET BİLİMİ VE ULUSLARARASI İLİŞKİLER | 1.485 | 9 |
11 | İŞLETME-EKONOMİ / İŞLETME-İKTİSAT | 1.151 | 2 |
12 | TURİZM İŞLETMECİLİĞİ | 916 | 1 |
13 | ULUSLARARASI TİCARET | 793 | 6 |
14 | İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER PROGRAMLARI | 505 | 0 |
15 | ULUSLARARASI TİCARET VE FİNANSMAN | 471 | 2 |
16 | İŞLETME BİLGİ YÖNETİMİ | 393 | 1 |
17 | EKONOMİ | 325 | 1 |
18 | İŞLETME YÖNETİMİ | 320 | 0 |
19 | SİYASET BİLİMİ | 190 | 0 |
20 | ULUSLARARASI TİCARET VE İŞLETMECİLİK | 186 | 0 |
21 | ÇALIŞMA EKONOMİSİ | 178 | 0 |
22 | ULUSLARARASI İLİŞKİLER VE AVRUPA BİRLİĞİ | 106 | 0 |
23 | ULUSLARARASI TİCARET VE LOJİSTİK | 86 | 3 |
24 | ULUSLARARASI FİNANS | 82 | 0 |
25 | EKONOMİ VE FİNANS | 65 | 0 |
26 | ULUSLARARASI LOJİSTİK VE TAŞIMACILIK / ULUSLARARASI LOJİSTİK | 51 | 5 |
27 | ULUSLARARASI EKONOMİK İLİŞKİLER | 50 | 0 |
28 | LOJİSTİK YÖNETİMİ | 41 | 1 |
29 | PAZARLAMA | 38 | 0 |
30 | ULUSLARARASI FİNANS VE BANKACILIK | 32 | 0 |
31 | ULUSLARARASI İŞLETME | 30 | 0 |
32 | İŞLETME ENFORMATİĞİ | 22 | 1 |
33 | İŞLETME-MUHASEBE VE DENETİM | 15 | 0 |
34 | ULUSLARARASI LOJİSTİK YÖNETİMİ | 14 | 0 |
35 | ULUSLARARASI TİCARET VE LOJİSTİK YÖNETİMİ | 7 | 0 |
36 | ULUSLARARASI İŞLETME YÖNETİMİ | 6 | 0 |
37 | İKTİSADİ PROGRAMLAR | 5 | 1 |
38 | ULUSLARARASI TİCARET VE FİNANS | 5 | 0 |
39 | ULUSLARARASI, İKTİSAT, İŞLETME PROGRAMLARI | 5 | 0 |
GENEL TOPLAM | 381.671 | 726 | |
Kaynak: ÖSYM |
İİBF bölümlerinden mezun olup sınava giren 381.671 adayın ise sadece 726’sı, 2014 içinde ÖSYM tarafından bir kamu kurumuna yerleştirilmiştir. Bu rakam, yerleştirilen 11.895 adayın %6’sına tekabül etmektedir. Bu da, üniversite kontenjanlarının %25’i ayrılan İİBF bölümleri mezunlarının, kamu kurumlarına yapılan atamalarda açılan kadroların sadece %6’sına atandığını göstermektedir.
Tablo 11: ÖSYM Yerleştirilmesi Dışında Bölümlere Göre Kamu Kurumlarına Atama Sayıları
ÖSYM YERLEŞTİRİLMESİ DIŞINDA BÖLÜMLERE GÖRE KAMU KURUMLARINA ATAMA SAYILARI | |
ARANAN MEZUNİYET ŞARTI | ATAMA SAYISI |
İşletme, İşletmecilik, İş İdaresi, İş İdaresi ve İktisat, İşletme-Ekonomi, İşletme-İktisat, Muhasebe-Finansman, Muhasebe ve Finansal Yönetim, Muhasebe ve Finans Yönetimi, Pazarlama, Yönetim ve Organizasyon lisans programlarının birinden mezun olmak. | 821 |
Kamu Yönetimi,Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi,Siyaset Bilimi lisans programlarının birinden mezun olmak. | 549 |
Maliye, Muhasebe ve Maliye veya Maliye-Muhasebe lisans programından mezun olmak. | 545 |
Ekonomi, İktisat, İş İdaresi ve İktisat, İşletme-Ekonomi, İşletme-İktisat, Uluslararası Ticaret ve Finansman lisans programlarının birinden mezun olmak. | 260 |
İktisadi Programlar lisans programından mezun olmak. | 233 |
Uluslararası İlişkiler, Uluslararası İlişkiler ve Avrupa Birliği, Küresel ve Uluslararası İlişkiler, Küresel Siyaset ve Uluslararası İlişkiler, Siyaset Bilimi,Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler, Toplumsal ve Siyasal Bilimler lisans programlarının birinden mezun olmak. | 188 |
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri, Çalışma Ekonomisi lisans programından mezun olmak. | 89 |
Ekonometri lisans programından mezun olmak. | 63 |
İdari Bilimler lisans programından mezun olmak. | 16 |
Uluslararası ilişkiler ve Avrupa Çalışmaları lisans programından mezun olmak. | 4 |
Uluslararası İktisat, İşletme Programları lisans programından mezun olmak. | 3 |
Bankacılık ve Sigortacılık lisans programından mezun olmak. | 3 |
Ekonomi ve Finans lisans programından mezun olmak. | 2 |
Bankacılık, Bankacılık Finans, Bankacılık ve Finans veya Bankacılık ve Finansman lisans programlarının birinden mezun olmak. | 2 |
Uluslararası Ticaret lisans programından mezun olmak. | 2 |
Uluslararası İşletme, Uluslararası İşletmecilik, Uluslararası Ticaret ve İşletmecilik veya Uluslararası İşletmecilik ve Ticaret lisans programından mezun olmak. | 1 |
Sosyal ve Siyasal Bilimler lisans programından mezun olmak. | 1 |
Uluslararası Ekonomik İlişkiler lisans programından mezun olmak. | 1 |
İşletme Bilgi Yönetimi lisans programından mezun olmak. | 1 |
GENEL TOPLAM | 2.784 |
Kaynak: DPB |
Kamu kurumlarının kendi yaptıkları sınavlarla ataması yapılan 3.477 kadronun (EK 11) İİBF bölümlerinden mezun olanlara ayrılan 2.784’ü de (Tablo 11) hesaba katıldığında, 2014 yılında İİBF bölümlerinden mezun sadece 3.510 kişinin, kamu kurumlarında işe başladığı görülmektedir. Sınava giren 381.671 kişinin %1’i bile etmeyen bu rakam, Türkiye İş Kurumu’na kayıtlı İİBF mezunu işsizler de dikkate alındığında, İİBF bölümleri için açılan ve toplam lisans kontenjanlarının dörtte birinden fazlasına tekabül eden ve 120.112 gibi devasa bir rakama ulaşan kontenjanlarla ilgili büyük bir sorun olduğunu göstermektedir.
Zira bir yandan bu bölüm mezunlarının işsizler arasında önemli bir yekûn tuttuğu görülmekte, bir yandan da yüksek sayıda kontenjan açılarak, bu işsizlere her yıl binlerce daha yenilerinin eklenmesini sağlayacak politikalar izlenmektedir. Bu da, artık devasa rakamlara ulaşan ve her yıl katlanarak artan İİBF mezunu işsizlerde ve hatta alanıyla ilgili bir işe yerleşemeyip özel sektörde veya kamu kurumlarında, aldıkları eğitimle ilgisiz işlerde (polis, gardiyan, zabıt katibi vb.) çalışan gençlerimizde, infiale sebep olmaktadır.
Tüm bu olumsuzluklar ortadayken, son yıllarda bir de daha önceleri genellikle sadece İİBF ve Hukuk Fakültesi mezunlarının müracaat edebildikleri, kamu kurumlarının kısıtlı sayıdaki kariyer meslek kadroları için yaptıkları alımlara, başka fakülte mezunlarının da (biyolog, kimyager, mühendis vb.) başvurmasına imkân sağlayan düzenlemeler yapılmaya başlanmıştır. Örneğin Vergi Müfettiş Yardımcılığı sınavına müracaat için aranan mezuniyet şartı, 27 Mart 2013’te yapılan bir değişiklikle şu şekilde olmuştur;[7] “En az dört yıllık lisans eğitimi veren Siyasal Bilgiler, İktisat, İşletme, İktisadi ve İdari Bilimler ile Hukuk Fakültelerinden veya Mühendislik programları ile Eğitim, Fen ve Edebiyat Fakültelerinin Matematik, İstatistik, Fizik, Kimya, Biyoloji, Fen Bilimleri ile Fen ve Teknoloji bölümlerinden ya da bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulunca kabul edilen yurt içi ve yurt dışındaki öğretim kurumlarından birini bitirmiş olmak.”.
Yine Başbakanlık Uzman Yardımcılığı sınavına müracaat için aranan mezuniyet şartları, 31 Temmuz 2009’da yapılan değişiklikle şu şekilde olmuştur;[8] “En az dört yıllık lisans eğitimi veren hukuk, siyasal bilgiler, iktisat, işletme, iktisadî ve idarî bilimler fakültelerinden veya Kurumun ihtiyacına göre tespit edilecek en az dört yıllık lisans eğitimi veren fakülte ve yüksek okullardan ya da bunlara denkliği yetkili makamlarca kabul edilen yurt içi veya yurt dışındaki yüksek öğretim kurumlarından birisini bitirmiş olmak,”. Bu şartlar, 26 Mart 2015 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan Başbakanlık Uzmanlığı Yönetmeliği’nde tekrar düzenlenmiş ve “Kurumun kadro ve ihtiyaç durumuna göre;
1) En az dört yıllık lisans eğitimi veren hukuk, siyasal bilgiler, iktisat, işletme, iktisadi ve idari bilimler fakülteleri veya bunlara denkliği YÖK tarafından kabul edilen yurtiçindeki veya yurtdışındaki öğretim kurumlarından,
2) İletişim Fakültesi ile fakültelerin en az dört yıllık lisans eğitimi veren istatistik, sosyoloji ve mühendislik bölümleri veya bunlara denkliği YÖK tarafından kabul edilen yurtiçindeki veya yurtdışındaki öğretim kurumlarından mezun olmak.” şeklinde değiştirilmiştir.
Görüldüğü üzere, son yıllara kadar sadece İİBF ve Hukuk Fakültesi mezunlarının müracaat edebildiği ve zaten kısıtlı sayıda alım yapılan bu kadrolara, örnek olarak verilen Vergi Müfettiş Yardımcılığı için; “Mühendislik programları ile Eğitim, Fen ve Edebiyat Fakültelerinin Matematik, İstatistik, Fizik, Kimya, Biyoloji, Fen Bilimleri ile Fen ve Teknoloji bölümleri”nden, Başbakanlık Uzman Yardımcılığı için ise önce kurumun ihtiyacına göre belirlenmek kaydıyla sınırlama olmaksızın dört yıllık lisans eğitimi veren tüm fakülte ve yüksekokullardan müracaat edilebilmesini, son olarak 2015 Mart ayı sonunda yapılan değişiklikle de müracaat edilebilecek bölümlerde kısıtlamaya gidilerek İletişim Fakültesi, İstatistik, Sosyoloji ve Mühendislik bölümlerinden müracaat edilebilmesini sağlayan düzenlemeler yapılmıştır.
İİBF mezunlarının yeni yeni karşılaştıkları sıkıntılara bir örnek de, Diyanet İşleri Başkanlığının 2015 Mart ayı başında duyurduğu sınav ilanında görülmektedir. Diyanet İşleri Başkanlığı, merkez teşkilatında münhal bulunan Diyanet İşleri Uzman Yardımcısı kadrolarına alım yapmak amacıyla, Resim 1’de görülen yarışma sınavı ilanına çıkmış ve bu ilanda; lisans düzeyinde Siyasal Bilgiler Fakültelerinin bünyesinde yer alan “Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi” ya da “Kamu Yönetimi” bölümü mezunu olmayı, ilana çıktığı 4 Uzman Yardımcısı kadrosu için müracaat şartı olarak belirlemiştir.[9] Sınava, aynı bölümden fakat aşağıda sayılacak farklı fakültelerden mezun olanların müracaatları, kabul edilmemektedir.
Resim 1: Diyanet İşleri Uzman Yardımcılığı Sınavı Duyurusu
Oysa “Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi” bölümü; Siyasal Bilgiler Fakültesi dışında; İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi, İşletme Fakültesi, İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi, İşletme ve Yönetim Bilimleri Fakültesi, İşletme ve Ekonomi Fakültesi bünyelerinde de bulunmaktadır. Aynı şekilde “Kamu Yönetimi” bölümü de, yine Siyasal Bilgiler Fakültesi dışında; İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi ve İşletme Fakültesi bünyelerinde yer almaktadır. Siyaset Bilimi, Kamu Yönetimi, İşletme ve İktisat gibi sosyal bilimler bölümlerinin bünyelerinde yer aldığı farklı 19 fakülte, Tablo 12’de görülmektedir.
Tablo 12: Benzer Bölümlerin Yer Aldığı Farklı Fakülteler
BENZER BÖLÜMLERİN YER ALDIĞI FARKLI FAKÜLTELER | |
SIRA NO | FAKÜLTE / YÜKSEKOKUL ADI |
1 | İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi |
2 | İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi |
3 | İktisat Fakültesi |
4 | İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi |
5 | Ekonomi Fakültesi |
6 | Ekonomi ve İşletme Fakültesi |
7 | Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Fakültesi |
8 | İşletme Fakültesi |
9 | İşletme ve Ekonomi Fakültesi |
10 | İşletme ve Finans Y.O. |
11 | İşletme ve Yönetim Bilimleri Fakültesi |
12 | Siyasal Bilgiler Fakültesi |
13 | Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Fakültesi |
14 | Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi |
15 | Sosyal ve Siyasi Bilimleri Fakültesi |
16 | Ticari Bilimler Fakültesi |
17 | Uluslararası İlişkiler ve Bölge Bilim Fakültesi |
18 | Uluslararası İlişkiler ve Ekonomi Fakültesi |
19 | Uluslararası İlişkiler ve Yabancı Diller Fakültesi |
Diyanet İşleri Başkanlığı’nın yaptığı gibi, farklı fakülteler bünyesinde yer alan bir bölümden sadece bir fakültenin altındakini tercih etmek, başta İİBF olmak üzere, diğer fakültelerdeki aynı bölümden mezun olanları mağdur etmektedir.
Tüm bu olumsuz durumlarla karşı karşıya olan İİBF mezunları, özellikle sosyal medyada örgütlenip seslerini duyurmaya çalışmaktadırlar. İİBF mezunları, “5 kuruşa İİBF Diploması” ve “Mezun Ol İşsizlik Garanti” gibi çarpıcı etiketlerle (Resim 2) Twitter’da kampanya yürütmekte ve çoğu kere de etiketlerini en çok konuşulanlar listesine (TT) sokmayı başarmaktadırlar.
Resim 2: İİBF Mezunlarının Sosyal Medya Kampanyaları
İİBF bölümleri için yapılan tespitlerin bir benzeri, Fen-Edebiyat Fakültesi altındaki bölümler için de geçerlidir. 2008 yılına kadar geçerli olan 2809 sayılı Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanununun 3’üncü maddesinin (a) fıkrası uyarınca; bir üniversitenin bünyesinde: fen fakültesi, edebiyat fakültesi veya ikisi birlikte teşkil edilen fen-edebiyat fakültesinin bulunması zorunlu idi. Bu zorunluluk nedeniyle de, bu hükmün iptal edildiği 2008 yılına kadar, üniversitelerimiz bünyesinde 94 adet fen-edebiyat fakültesi, fen fakültesi ve edebiyat fakültesi kurulmuştu.
2809 sayılı Kanunun ilgili hükmünün değiştirilmesi için 3 Ocak 2008 tarihinde Adalet ve Kalkınma Partisi Muğla Milletvekili Prof.Dr.Yüksel ÖZDEN tarafından TBMM Başkanlığına sunulan Kanun Teklifinin gerekçesinde, “Bu fakültelerin kuruluşunda öngörülen amaç, temel dersler buralarda verilerek, tüm diğer birimlere kaynaklık etmesi iken, uygulamada bu işlev yerine getirilememektedir. Daha önceleri fen-edebiyat fakültesi mezunları öğretmen olarak atanırken, bugün bu konuda da sıkıntılar yaşanmaktadır. Bir üniversite kurulurken kurulması zorunlu olan bu fakültelerin, bugün itibarıyla yeterli sayıya ulaştığı düşünüldüğünden, teklif ile yeni üniversiteler kurulurken fen-edebiyat fakültesi kurulması, zorunluluk olmaktan çıkarılarak ihtiyaç duyulan fakültelerin kurulması yolu benimsenmiştir.” ifadeleri kullanılmıştır.
2008 yılındaki değişiklikle, bir üniversite kurulurken fen-edebiyat fakültesi kurulması zorunluluğu kaldırılmasına rağmen, 2012 yılında gelindiğinde fen-edebiyat fakültesi sayısı; 94’ten 184’e yükselmiştir. Hiçbir stratejiye dayanmadan ve kalite ve istihdam kaygıları taşımadan, sırf artan üniversite talebini karşılamaya yönelik olan bu dengesiz büyüme, 2012 yılında YÖK’ü harekete geçirmiş ve YÖK, Fen Edebiyat, Dil Tarih Coğrafya ve İlahiyat fakültelerindeki öğrencilerin pedagojik formasyon alarak öğretmen olmalarının yolunu kapatmıştır. YÖK’ün bu kararının arkasında, öğretmen istihdamındaki sıkıntılar ile arz-talep dengesizliğini gidermeye yönelik çalışmaların olduğunu belirten YÖK üyesi Prof. Dr. Mehmet Şişman, rakamlarla ortaya konan durumun öğretmen yetiştirmede yeni bir strateji geliştirilmesini gerekli kıldığını belirterek, şu istatistikleri vermiştir (Nisan 2012 itibariyle):[10]
“* Eğitim Fakültelerinin sayısı son 10 yılda 63’ten 97’ye, Fen Edebiyat Fakültelerinin sayısı ise 91’den 184’e yükseldi.
* Son 10 yılda Eğitim Fakülteleri yüzde 54 büyürken, Fen Edebiyat Fakülteleri yüzde 102 büyüdü.
* Fen edebiyat fakültelerindeki öğrenci ve mezun sayısında da önemli artış var. 2001-2002 ile 2009-2010 yılları arasında eğitim fakültelerinde okuyan öğrenci oranı yüzde 13,63, mezun öğrenci oranı ise yüzde 27,39 arttı.
* Son 10 yılda fen edebiyat fakültelerinde okuyan öğrenci sayısındaki artış, çöküşü göz önüne seriyor. Okullarda artış oranı yüzde 67,12, mezun öğrenci oranı ise yüzde 44,63 olarak gerçekleşti.
* Eğitim fakülteleri her yıl 40 bin mezun veriyor.
* Türkiye’de 87 temel alanda ve 146 branşta öğretmen istihdamı gerçekleştiriliyor.
* Şu anda halen MEB’de istihdam edilen öğretmen sayısına eşdeğer sayıda öğretmen adayı, eğitim fakülteleri ve öğretmenliğe kaynaklık eden diğer fakültelerde eğitim görüyor.”
YÖK’ün Fen Edebiyat Fakültesi mezunlarının pedagojik formasyon almasını engelleyen kararı üzerine açıklama yapan KAMU-SEN Başkanı İsmail KONCUK ise, 10 yıl önce 72 bin kişi atama beklerken, bu sayının yanlış politikalar nedeniyle 2012 yılı itibariyle 350 bine ulaştığını bildirmiştir. KONCUK ayrıca, mezkûr kararın 200 bin öğrencinin umutlarını tükettiğini ifade etmiş ve bu kararın gelecekte lise branş öğretmeni ihtiyacı yaratacağı görüşünü paylaşmıştı.[11]
Ancak YÖK, bu kararından 2014 yılında vazgeçmiş ve özellikle fen edebiyat ve ilahiyat fakültesi mezunlarının öğretmen olabilmelerine imkan tanıyan “pedagojik formasyon” eğitiminin henüz üniversitede okurken alınabileceği yeni bir modele geçmiştir. Öğrencilerin formasyonu, henüz üniversitede okurken alabilmesini sağlayacak yeni modele göre; alan öğretmenliklerinde okuyan öğrenciler, formasyon eğitimini ya sene içinde müfredata ekleyerek ya da yaz okullarında alabileceklerdir.[12]
2014 yılına gelindiğinde bir yandan YÖK, Fen Edebiyat Fakültesi mezunlarının öğretmen olabilmelerinin yolunu tekrar açarken, bir yandan da hükümetin Fen-Edebiyat Fakültelerini kapatmaya karar verdiğine ilişkin haberler yayınlanmaya başlamıştır. Öğrencilerin Fen-Edebiyat Fakültelerini, ya açıkta kalmamak, ya da sınav stresine yeniden katlanmamak için “yazalım da kurtulalım” mantığı ile tercih ettiğini ve bu fakültelerin kuruluş amaçlarından saptıklarını belirten hükümet yetkilileri, bu fakülteden mezun olan gençlerin formasyon beklentisi içine girdiklerini ve öğretmen olma yarışına katıldıklarını ifade ederek; “mevcut atanamayan öğretmen sayısının oldukça fazla olduğunu, bir de bunlara formasyon alan Fen-Edebiyat Fakültesi mezunlarının katıldığını ve bu yüzden de atanamayan öğretmen sayısında hızlı bir artış olduğunu” belirtmişlerdir.[13]
Açıklamalarına bir örnekle devam eden bir hükümet yetkilisi: “2014-2015 eğitim-öğretim döneminde ortalama 14 bin genç, edebiyat fakültesi tarih bölümünü ya da eğitim fakültesi tarih öğretmenliğini tercih etmiş. Bilindiği üzere halen atanamamış 15 bin Tarih Öğretmeni, atanma umuduyla sıra beklemekte, ancak 2014 öğretmen atamasında sadece 339 Tarih Öğretmeni atayabildik. Dolayısıyla açıkta kalan gençler, belli bir yaşı aştıkları için başka bir mesleğe yönelmekte zorlanmakta. Bu da gençlerin psikolojik sorunlar yaşamasına, ya da emeklerinin sömürüldüğü alanlarda çalışmalarına yol açmaktadır. Bu gibi durumların yaşanmaması adına Fen ve Edebiyat Fakülteleri kapatılarak, gençler Eğitim Fakültelerine ya da başka alanlara yönlendirilecek. Böylece hem atama bekleyen öğretmen sayısı azaltılmaya çalışılacak, hem de gençlerin dört yılını boşa harcamalarının önüne geçilecek.” ifadelerini kullanmıştır.[14]
Tablo 13: 2014 Yılında En Çok Kontenjan Açılan Fen-Edebiyat Fakültesi Bölümleri
NO | BÖLÜM ADI | KONTENJAN |
1 | Türk Dili ve Edebiyatı | 15.674 |
2 | Tarih | 14.366 |
3 | Sosyoloji | 13.931 |
4 | Psikoloji | 5.697 |
5 | Felsefe | 5.115 |
6 | Sosyal Hizmet | 4.984 |
7 | Coğrafya | 4.118 |
8 | Matematik | 3.694 |
9 | İngiliz Dili ve Edebiyatı | 3.592 |
10 | Arkeoloji | 2.560 |
11 | Sanat Tarihi | 2.415 |
12 | Moleküler Biyoloji ve Genetik | 1.826 |
13 | Kimya | 1.734 |
14 | Biyoloji | 1.497 |
15 | Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları | 1.180 |
16 | İstatistik | 873 |
17 | Alman Dili ve Edebiyatı | 856 |
18 | Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) | 814 |
19 | Fizik | 793 |
GENEL TOPLAM | 85.719 | |
Kaynak: ÖSYM |
Hükümet yetkililerinin bu açıklamalarına rağmen, 2014 yılında Fen-Edebiyat Fakültesi ve Eğitim Fakültesi altında yer alan bölümler için kontenjanlar, yine çok yüksek olmuştur. ÖSYM verilerine göre; en çok kontenjan verilen 19 Fen-Edebiyat Fakültesi bölümünde, toplamda 85.719 kontenjan açılırken (Tablo 13), 23 Eğitim Fakültesi bölümünde 41.102 kontenjan açılmıştır (Tablo 15). 426 farklı lisans bölümü için 2014 yılında toplamda 468.295 kontenjan açıldığı dikkate alındığında, toplam kontenjanın %18’inin Fen-Edebiyat Fakültesi altındaki 19 bölüme, %9’unun ise Eğitim Fakültesi altında yer alan 23 bölüme ayrıldığı görülmektedir.
Toplam lisans kontenjanlarının %18’inin ayrıldığı Fen-Edebiyat Fakültesi mezunları arasında, Türkiye İş Kurumu’na kayıtlı işsiz sayısı 33.127’dir (Tablo 14). İş Kurumuna kayıtlı işsizler arasında yükseköğretim mezunu olanların toplam sayısının 408.268 (EK 2) olduğu dikkate alındığında, Fen Edebiyat Fakültesi mezunları arasında kayıtlı işsiz sayısı, yükseköğretim mezunlarının %8’ini oluşturmaktadır.
Tablo 14: İŞKUR Kayıtlarına Göre En Çok İşsiz Bulunan 15 Fen-Edebiyat Fakültesi Bölümü
SIRA NO | BÖLÜM ADI | KAYITLI İŞSİZ SAYISI |
1 | KİMYA | 5.891 |
2 | BİYOLOJİ | 4.327 |
3 | TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI | 3.302 |
4 | TARİH | 3.243 |
5 | SOSYOLOJİ | 2.833 |
6 | MATEMATİK | 2.809 |
7 | FİZİK | 2.461 |
8 | COĞRAFYA | 1.811 |
9 | İSTATİSTİK | 1.057 |
10 | TÜRKÇE – MATEMATİK | 1.055 |
11 | ARKEOLOJİ | 1.039 |
12 | FELSEFE | 999 |
13 | MATEMATİK – FEN | 807 |
14 | SANAT TARİHİ | 760 |
15 | FEN BİLİMLERİ | 733 |
GENEL TOPLAM | 33.127 | |
Kaynak: Türkiye İş Kurumu |
ÖSYM verilerine göre; en çok kontenjan verilen 23 Eğitim Fakültesi bölümünde, 2014 yılında; 41.102 kontenjan açılmıştır (Tablo 15). 426 farklı lisans bölümü için 2014 yılında toplamda 468.295 kontenjan açıldığı dikkate alındığında, toplam kontenjanın %9’unun Eğitim Fakültesi altında yer alan 23 bölüme ayrıldığı görülmektedir.
Tablo 15: 2014 Yılında En Çok Kontenjan Açılan Eğitim Fakültesi Bölümleri
EN ÇOK KONTENJAN AÇILAN EĞİTİM FAKÜLTESİ BÖLÜMLERİ – 2014 | ||
SIRA NO | BÖLÜM ADI | KONTENJAN |
1 | Sınıf Öğretmenliği | 6.709 |
2 | Okul Öncesi Öğretmenliği | 6.430 |
3 | Fen Bilgisi Öğretmenliği | 4.584 |
4 | Türkçe Öğretmenliği | 4.189 |
5 | İngilizce Öğretmenliği | 4.039 |
6 | Sosyal Bilgiler Öğretmenliği | 3.973 |
7 | İlköğretim Matematik Öğretmenliği | 3.866 |
8 | Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği | 2.914 |
9 | Zihin Engelliler Öğretmenliği | 1.791 |
10 | Almanca Öğretmenliği | 926 |
11 | Kimya Öğretmenliği | 260 |
12 | Matematik Öğretmenliği | 260 |
13 | Üstün Zekalılar Öğretmenliği | 248 |
14 | İşitme Engelliler Öğretmenliği | 210 |
15 | Coğrafya Öğretmenliği | 140 |
16 | Tarih Öğretmenliği | 140 |
17 | Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği | 140 |
18 | Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik / Rehber Öğretmenliği | 75 |
19 | Özel Eğitim Öğretmenliği | 60 |
20 | Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği | 50 |
21 | Japonca Öğretmenliği | 45 |
22 | Rus Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği | 33 |
23 | Rus Dili Öğretmenliği | 20 |
GENEL TOPLAM | 41.102 |
Milli Eğitim Bakanlığınca yapılan ve Tablo 16’te yer alan yıllık öğretmen atama sayılarına bakıldığında, Eğitim Fakülteleri altında yer alan bölümlere açılan kontenjan sayıları ile yıllık atama sayıları arasında olumsuz anlamda büyük bir fark olmadığı görülmektedir. Ancak başta Fen ve Edebiyat Fakülteleri olmak üzere, Eğitim Fakültesi dışındaki diğer fakülte mezunlarına pedagojik formasyon eğitimi alarak öğretmen olmalarına imkan sağlanması nedeniyle, öğretmen olarak atanmayı bekleyenler arasında büyük bir yığılma oluşmaktadır.
Tablo 16: 2011-2013 Yılları Öğretmen Atama Sayıları
Kaynak: MEB 2013 İdare Faaliyet Raporu
Ayrıca YGS’de Eğitim Fakültesi altında yer alan bölümlere açılan kontenjanlar ile her branştan yapılan yıllık atama sayıları arasında, bazı branşlar için uyumsuzluk olduğu görülmektedir. Tablo 17’den görüleceği üzere, Okul Öncesi Öğretmenliği, Fen Bilimleri, Sosyal Bilgiler, Bilişim Teknolojileri ve Almanca gibi bölümlerde 2014 yılında açılan kontenjanlar, 2014 yılında yapılan öğretmen atama kontenjanlarından oldukça fazladır.
Tablo 17: 2014 Yılı Öğretmen Atamalarında En Fazla Kontenjan Ayrılan 24 Bölüm
2014 YILI ÖĞRETMEN ATAMALARINDA EN FAZLA KONTENJAN AYRILAN 24 BÖLÜM | |||
SIRA NO | ALAN ADI | YGS BÖLÜM KONTENJANI | ATAMA KONTENJANI |
1 | Sınıf Öğretmenliği | 6.709 | 6.152 |
2 | İngilizce | 4.039 | 3.931 |
3 | Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi | 3.405 | |
4 | Rehberlik | 75 | 2.902 |
5 | İlköğretim Matematik Öğretmenliği | 3.866 | 2.426 |
6 | Özel Eğitim | 60 | 1.945 |
7 | Okul Öncesi Öğretmenliği | 6.430 | 1.939 |
8 | Türkçe | 4.189 | 1.772 |
9 | Beden Eğitimi | 50 | 1.613 |
10 | Fen Bilimleri/Fen ve Teknoloji | 4.584 | 1.375 |
11 | Matematik | 260 | 1.290 |
12 | Türk Dili ve Edebiyatı | 140 | 1.125 |
13 | Bilişim Teknolojileri | 2.914 | 1.100 |
14 | İ.H.L. Meslek Dersleri | 997 | |
15 | Biyoloji | 220 | 978 |
16 | Müzik | 914 | |
17 | Sosyal Bilgiler | 3.973 | 734 |
18 | Görsel Sanatlar | 597 | |
19 | Kimya/Kimya Teknolojisi | 260 | 530 |
20 | Fizik | 260 | 466 |
21 | Tarih | 140 | 342 |
22 | Coğrafya | 140 | 325 |
23 | Almanca | 926 | 254 |
24 | Arapça | 185 | 203 |
GENEL TOPLAM | 39.420 | 37.315 |
Toplam lisans kontenjanlarının %9’unun ayrıldığı Eğitim Fakültesi mezunları arasında, Türkiye İş Kurumu’na kayıtlı işsiz sayısı, 86 farklı branşta 19.673’tür (EK 4). Bunlar arasında sayıca en fazla işsizin bulunduğu 25 branş ve işsiz sayıları, Tablo 18’da görülmektedir. İş Kurumuna kayıtlı işsizler arasında yükseköğretim mezunu olanların toplam sayısının 408.268 (EK 2) olduğu dikkate alındığında, Eğitim Fakültesi mezunları arasında kayıtlı işsiz sayısı, yükseköğretim mezunlarının %5’ini oluşturmaktadır.
Tablo 18: Branşlara Göre 2014 Yılında Türkiye İş Kurumuna Kayıtlı İşsiz Öğretmen Sayıları
TÜRKİYE İŞ KURUMUNA KAYITLI İŞSİZ ÖĞRETMEN SAYILARI -2014 (Sayıca En Fazla İşsizin Bulunduğu 25 Branş) | ||
SIRA NO | BÖLÜM ADI | KAYITLI İŞSİZ SAYISI |
1 | SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİ | 2.061 |
2 | BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ | 1.859 |
3 | SINIF ÖĞRETMENLİĞİ | 1.636 |
4 | OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLİĞİ | 1.530 |
5 | FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLİĞİ | 1.327 |
6 | TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ | 1.070 |
7 | RESİM İŞ ÖĞRETMENLİĞİ | 838 |
8 | BİLGİSAYAR VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ ÖĞRETMENLİĞİ | 658 |
9 | İNGİLİZCE ÖĞRETMENLİĞİ | 588 |
10 | OTOMOTİV ÖĞRETMENLİĞİ | 545 |
11 | ALMANCA ÖĞRETMENLİĞİ | 496 |
12 | METAL ÖĞRETMENLİĞİ | 491 |
13 | ELEKTRİK ÖĞRETMENLİĞİ | 424 |
14 | YAPI ÖĞRETMENLİĞİ | 382 |
15 | TALAŞLI ÜRETİM ÖĞRETMENLİĞİ | 340 |
16 | MATEMATİK ÖĞRETMENLİĞİ | 317 |
17 | TARİH ÖĞRETMENLİĞİ | 288 |
18 | FİZİK ÖĞRETMENLİĞİ | 282 |
19 | KİMYA ÖĞRETMENLİĞİ | 278 |
20 | İLKÖĞRETİM MATEMATİK ÖĞRETMENLİĞİ | 265 |
21 | FRANSIZCA ÖĞRETMENLİĞİ | 262 |
22 | BİYOLOJİ ÖĞRETMENLİĞİ | 250 |
23 | MOBİLYA VE DEKORASYON ÖĞRETMENLİĞİ | 220 |
24 | TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENLİĞİ | 216 |
25 | ELEKTRONİK ÖĞRETMENLİĞİ | 189 |
GENEL TOPLAM | 16.812 |
Mezunlarının halen büyük oranlarda işsiz olduğu İİBF altında yer alan bölümler için 120.112, Fen-Edebiyat Fakültesi altında yer alan bölümler için 85.719 ve Eğitim Bilimleri Fakültesi altında yer alan bölümler için 41.102 kontenjan açılırken; ülkemizi gelişmekte olan ülkeler seviyesinden gelişmiş ülkeler seviyesine çıkaracak tek çare olan ileri teknoloji yatırımları için eleman üreten bölümlere ise yukarıdaki rakamlarla karşılaştırıldığında komik denecek kontenjanlar ayrıldığı görülmektedir. Tablo 19’da yer verilen 15 bölüm için 2014 yılında bütün üniversitelerimizde ayrılan toplam kontenjan, sadece 2.839’dur.
Tablo 19: 2014 Yılında YGS’de Kontenjan Açılan İleri Teknoloji Bölümleri
İLERİ TEKNOLOJİ BÖLÜMLERİ – 2014 | ||
NO | BÖLÜM ADI | KONTENJAN |
1 | Nanoteknoloji Mühendisliği | 30 |
2 | Tarımsal Genetik Mühendisliği | 30 |
3 | Nükleer Enerji Mühendisliği | 45 |
4 | Uzay Bilimleri ve Teknolojileri | 50 |
5 | Uçak ve Uzay Mühendisliği | 55 |
6 | Malzeme Bilimi ve Nanoteknoloji Mühendisliği | 100 |
7 | Uçak Gövde-Motor Bakım | 110 |
8 | Uçak Gövde – Motor | 115 |
9 | Uzay Mühendisliği | 125 |
10 | Uçak Mühendisliği | 140 |
11 | Uçak Elektrik-Elektronik | 175 |
12 | Tıp Mühendisliği | 270 |
13 | Raylı Sistemler Mühendisliği | 320 |
14 | Petrol ve Doğalgaz Mühendisliği | 392 |
15 | Yazılım Mühendisliği | 882 |
GENEL TOPLAM | 2.839 | |
Kaynak: ÖSYM |
2014 ÖSYM yerleştirmeleri baz alınarak yapılan analizler neticesinde; üniversitelerimizde 204 farklı önlisans bölümü (EK 7) olduğu görülmektedir. Bu 204 farklı önlisans programı için; 366.597 kontenjan açılmıştır.
En çok kontenjan açılan 50 lisans bölümüne (EK 9) bakıldığında; 304.721 kontenjanın bu 50 bölüme tahsis edildiği, geri kalan 154 bölüm için ise 61.876 kontenjan ayrıldığı görülmektedir. Tablo 20’den de görüleceği üzere, en çok kontenjan açılan 20 bölüme ise 218.500 kontenjan ayrılmıştır.
Tablo 20: 2014 Yılında En Çok Kontenjan Açılan 50 Önlisans Bölümü
2014 YILINDA EN ÇOK KONTENJAN AÇILAN 50 ÖNLİSANS BÖLÜMÜ | ||
SIRA NO | BÖLÜM ADI | KONTENJAN |
1 | MUHASEBE VE VERGİ UYGULAMALARI | 26.043 |
2 | BİLGİSAYAR PROGRAMCILIĞI | 24.716 |
3 | İŞLETME YÖNETİMİ | 19.502 |
4 | İTHALAT-İHRACAT | 13.192 |
5 | BÜRO YÖNETİMİ VE YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI | 12.759 |
6 | BANKACILIK VE SİGORTACILIK | 12.733 |
7 | TURİZM VE OTEL İŞLETMECİLİĞİ | 12.316 |
8 | ELEKTRİK | 12.165 |
9 | MAKİNE | 11.682 |
10 | ÇOCUK GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ | 10.002 |
11 | ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ | 8.135 |
12 | PAZARLAMA | 7.435 |
13 | LOJİSTİK | 7.400 |
14 | İNŞAAT | 7.292 |
15 | HALKLA İLİŞKİLER VE TANITIM | 6.449 |
16 | GIDA TEKNOLOJİSİ | 5.736 |
17 | TIBBİ DOKÜMANTASYON VE SEKRETERLİK | 5.702 |
18 | TIBBİ LABORATUVAR(LAB.) | 5.471 |
19 | OTOMOTİV | 5.265 |
20 | YEREL YÖNETİM | 4.505 |
GENEL TOPLAM | 218.500 |
En çok kontenjan açılan 20 önlisans bölümü mezunlarının işsizlik durumuna bakıldığında ise, aşağıdaki tablo ile karşılaşılmaktadır. Bu 20 önlisans bölümü mezunu olup 2014 yılı itibariyle Türkiye İş Kurumu’nda işsiz kaydı bulunan 63.925 kişi bulunmaktadır (Tablo 21).
Tablo 21: En Çok Kontenjanı Bulunan 20 Önlisans Programı Mezunu İşsiz Sayısı
TÜRKİYE İŞ KURUMU KAYITLARINA GÖRE EN ÇOK KONTENJANI BULUNAN 20 ÖNLİSANS PROGRAMI MEZUNU İŞSİZ SAYISI | ||
SIRA NO | BÖLÜM ADI | KONTENJAN |
1 | ELEKTRİK | 10.048 |
2 | MAKİNE | 7.366 |
3 | BÜRO YÖNETİMİ VE YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI* | 8.932 |
4 | TURİZM VE OTEL İŞLETMECİLİĞİ | 5.066 |
5 | İNŞAAT | 4.588 |
6 | BANKACILIK VE SİGORTACILIK | 4.030 |
7 | GIDA TEKNOLOJİSİ | 3.625 |
8 | PAZARLAMA | 3.375 |
9 | OTOMOTİV | 3.234 |
10 | HALKLA İLİŞKİLER VE TANITIM | 2.090 |
11 | TIBBİ DOKÜMANTASYON VE SEKRETERLİK | 2.064 |
12 | İŞLETME YÖNETİMİ | 1.989 |
13 | MUHASEBE VE VERGİ UYGULAMALARI* | 1.912 |
14 | YEREL YÖNETİMLER | 1.839 |
15 | LOJİSTİK | 1.355 |
16 | TIBBİ LABORATUVAR | 731 |
17 | ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ | 722 |
18 | İTHALAT-İHRACAT | 628 |
19 | ÇOCUK GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ* | 277 |
20 | BİLGİSAYAR PROGRAMCILIĞI | 54 |
GENEL TOPLAM | 63.925 | |
* Benzer isimlerle kaydedilen bölümlerin toplam rakamıdır. Kaynak: Türkiye İş Kurumu |
Türkiye İş Kurumu verilerine göre; 2014 yılında kayıtlı toplam 2.375.583 işsizin 190.782’si, yani yaklaşık %8’i önlisans mezunudur (Tablo 22). Önlisans mezunu toplam kayıtlı işsizin yaklaşık üçte biri ise, 2014 yılında en çok kontenjan açılan 20 bölümün mezunlarından oluşmaktadır (Tablo 21).
2014 yılında önlisans bölümleri için açılan toplam 366.597 kontenjan olduğu dikkate alındığında, bir yıllık toplam kontenjanın yarısından fazlasına tekabül eden sayıda önlisans mezununun, hâlihazırda işsiz oldukları görülmektedir.
Tablo 22: 2014 Yılı İşçi Bulma Kurumuna Müracaatların Öğrenim Durumuna Göre Tasnifi
2014 YILI İŞÇİ BULMA KURUMUNA MÜRACAATLARIN ÖĞRENİM DURUMUNA GÖRE TASNİFİ | |
Eğitim Durumu | Başvuru Sayısı |
Okur Yazar Olmayan | 31.533 |
Okur Yazar | 51.277 |
İlköğretim | 1.207.309 |
Ortaöğretim (Lise ve Dengi) | 677.196 |
Önlisans | 190.782 |
Lisans | 210.034 |
Yüksek Lisans | 7.141 |
Doktora | 311 |
Genel Toplam | 2.375.583 |
Kaynak: Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü |
Türkiye İş Kurumu verilerinin yanında, KPSS istatistikleri de mezunların istihdamına ilişkin önemli bir gösterge konumundadır. 2014 yılında KPSS’ye giren önlisans mezunlarının bölüm bazında istatistikleri, ÖSYM tarafından henüz yayınlanmadığı için bu verilere ulaşılamamıştır. Ancak Tablo 9’dan da görüleceği üzere, 2014 yılında yapılan KPSS’ye 779.314 önlisans mezunu katılmış, bunların 542.559’u açılan 4.320 kontenjana yerleşebilme ümidiyle tercihlerde bulunmuş ve 4.314’ü, ÖSYM tarafından 2014 içinde yapılan 4 yerleştirmede çeşitli kamu kurumlarına atanmışlardır. Devlet kadrolarında önlisans mezunları için 2014 yılında açılan kontenjan sayısı, sınava giren aday sayısının binde 6’sından daha azdır.
Tablo 9: 2014 Yılında KPSS’ye Giren ve Yerleştirilen Aday Sayıları
2014 YILINDA KPSS’YE GİREN VE YERLEŞTİRİLEN ADAY SAYILARI (EĞİTİM DURUMUNA GÖRE) | ||||
EĞİTİM DURUMU | ORTAÖĞRETİM | ÖNLİSANS | LİSANS | TOPLAM |
SINAVA GİREN ADAY SAYISI | 1.683.696 | 779.314 | 1.128.032 | 3.591.042 |
TERCİH YAPAN ADAY SAYISI | 845.986 | 542.559 | 506.031 | 1.894.576 |
KONTENJAN SAYISI | 3.443 | 4.320 | 12.084 | 19.847 |
YERLEŞEN ADAY SAYISI | 3.443 | 4.314 | 11.895 | 19.652 |
BOŞ KALAN ADAY SAYISI | 0 | 6 | 189 | 195 |
Kaynak: ÖSYM |
Lisans bölümlerinden örnek olarak verilenlerin istihdamıyla ilgili yaşanan sıkıntıların benzeri, önlisans programları için de geçerlidir. Tüm bölümlere değinmek mümkün olmadığından, mağduriyetlerine ilişkin SASAM’a ulaşan üç önlisans bölümü (Tıbbi Dokümantasyon ve Sekreterlik, Sağlık Kurumları İşletmeciliği ve Turizm ve Otel İşletmeciliği) mezunlarının durumu ele alınarak, önlisans mezunlarının yaşadıkları istihdam sorunlarına ilişkin fikir verilmeye çalışılacaktır.
ÖSYM verilerine göre; 2014 yılında Tıbbi Dokümantasyon ve Sekreterlik (TDS) önlisans programı için 5.702, Sağlık Kurumları İşletmeciliği için 2.765, Turizm ve Otel İşletmeciliği için ise 12.316 kontenjan açılmıştır (EK 7). Ancak yukarıda lisans bölümlerinden örnek olarak verilenlerin durumunda olduğu gibi, bu bölümlerin mezunlarının çoğunluğu, halihazırda işsizlik sorunuyla boğuşmaktadır. Mevcutların sorunlarına yönelik politikalar üretmeden, istihdam ihtiyacı olmayan (çok sayıda ihtiyaç fazlası bulunan) bölümlere her yıl yüksek sayıda kontenjan açılarak sorunların büyümesine neden olunmaktadır.
Örneğin TDS bölümü mezunları, “#önlisanstıbbisekreterlermağduruyuz” ve “#TaşeronaKarşıÖnlisansTıbbiSktr” gibi etiketlerle, Twitter’da seslerini duyurmaya çalışmaktadırlar. Konuyla ilgili SASAM’a ulaşan bir mesaj da şu şekildedir; [15]
“İlginiz için tüm Ön lisans Tıbbi Sekreterler adına teşekkürler. Mesaj atmadığımız muhatap olmadığımız kimse kalmadı diyebilirim. Fakat aldığımız cevaplar hep bir geçiştirme tarzında. Tıbbi sekreterlik ön lisans alımları neden bu kadar az? Neden lise alımları daha fazla? Neden kimse çıkıp da bilgilendirmiyor bizleri? Üniversite okumakla hata mı yaptık? 30 bin kişiden sadece 4 alım yapıldı. Ve bizler KPSS sınavına hazırlanmaya çalışan kişileriz. Artık ne hevesimiz kaldı ne ümidimiz. Söyler misiniz Anatomi Hastalık Bilgisi Tıbbi Terminoloji vs. dersleri alan iki yıl boyunca çeşitli hastanelerde staj yapan bizler sağlıkçı değil de neyiz? Neden son alımlarda hastanelerde yer alamadık. Biz sekreter olmak için okumadık biz tıbbi sekreterlik okuduk. Ayrıca bir başka konu diplomalı bizler dururken neden taşeron? Madem o kadar ihtiyaç var, neden alımımız yok? Şu 3-5 aylık sertifikalılara artık durun demek istiyoruz.”
TDS bölümü mezunları, ayrıca Facebook’ta “Tıbbi Sekreterler Platformu” isminde bir sayfa oluşturarak, yaşadıkları sorunları yetkililere duyurmaya ve birbirleriyle iletişim halinde olarak kampanyalar yürütmeye çalışmaktadırlar. Bu sayfadan zaman zaman mezunların içinde bulundukları duruma ilişkin çarpıcı tespitler de yayınlanmaktadır. Bu paylaşımlardan birine, örnek olarak aşağıda yer verilmiştir. (Resim 3)
Resim 3: TDS Bölümü Mezunlarının Sosyal Medya Kampanyaları
Yine Sağlık Kurumları İşletmeciliği önlisans programlarından mezun olanlar da, işsiz kaldıklarından şikâyet etmekte ve bırakın kamu kurumlarında kadrolu olarak atanabilmeyi, taşeron işçi olarak bile iş bulamadıklarını dile getirmektedirler. Konuyla ilgili SASAM’a ulaşan bir mesaj, şu şekildedir; [16]
“Ben Sağlık Hizmetleri M.Y.O’da Sağlık Kurumları İşletmeciliği (ÖNLİSANS) okudum. Bu bölüm Türkiye geneli yıllardan beri açılmış olup açıldıktan günümüze kadar bu bölümün okutulmasına dair teşvikler yapıldı ve bu bölümü okuyan bütün öğrenciler ve ben, gelecek kaygıları içerisindeyiz. Bu bölüme kanarak üniversite okuyan öğrenciler olarak hiçbir yerde bir çıkış kapısı bulamıyoruz. Bu bölümden atama ve kadrolu alımlar açısından geleceğimiz tamamen kapatılmış durumdadır. Türkiye geneli üniversitelerde bu bölümün (mağdur) öğrencilerine verilen bilgiye göre; bu bölümün amacı: çeşitli sağlık kurumlarında orta ve üst düzey yönetim elemanı yetiştirmektir. Ancak öğrencilerin karşısına söylendiği gibi hiçbir şey çıkmadı bu bölümü bitirenlerin hepsi boşta kaldı ve hala boşta kalıp mağdur durumdalar. Bu bölümün yaklaşık 45 üniversitede eğitim gören öğrencisi var.
Çalışma alanları çok geniş olmasına rağmen (kamu hastanelerinde, üniversite hastanelerinde, vakıf hastanelerinde, özel hastanelerde, rehabilitasyon merkezlerinde, sağlık araştırma merkezlerinde, ilaç ve tıbbi cihaz üreten endüstri kuruluşlarında v.b) bu gibi kurum ve kuruluşlarda sağlık kurumları işletmeciliği eğitimini görmüş öğrencilerin atanması lazımken, çeşitli bölümlerden mezun diğer insanlar alınmakta ve bizler mağdur edilmekteyiz. Binlerce öğrencilerin bu bölümü bitirmek için emek ve zaman harcadıkları ve hiçbir şekilde emeğin karşılığını alamadıklarını bildirip mağduriyetin giderilmesini istiyoruz.
Sonuç olarak bu bölüm mezunları için KPSS ve diğer sınavlarda kadro açılmasını istiyoruz ama kimseye sesimizi duyuramadık. AKİM’e BİMER’e, sağlıkta buluşma noktasına, e-devletten cumhurbaşkanına, sağlık bakanlığı ve bağlı kurumlarına ve tanımadığım birçok kişiye konu ile alakalı yazdım, mektup bile yolladım, defalarca mesaj attım. Devlet hastanelerinde taşeron işçilik için bile CV bıraktıysam da kimse geri dönmedi.
Bu bölüm, yaklaşık 45 üniversitede var ve Hukukun Temel Kavramları, İktisada Giriş I, İşletme İlkeleri, Matematik I, Tıbbi Dokümantasyon, Tıbbi Terminoloji, İktisada Giriş Iı, Matematik Iı, Sağlık Hizmetleri Pazarlaması, Sağlık Hukuku, İş Sağlığı Ve Güvenliği, Sağlık Kurumları Yönetimi I, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi I, Müşteri İlişkileri Yönetimi, Sağlık Kurumlarında Maliyet Yönetimi, Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi, Hastane Yönetim Ve Organizasyon gibi dersler öğretilmekte.
Mağduriyetimizle ilgili birçok imza kampanyası düzenledik hali hazırda imzalanmış 1000 den fazla imza var ama ne ilgilenen ne de duyan var. Bunalımdayız, 2009 mezunuyum ama hala atanamadım. KPSS puanım 82.202 ama her alımda gözü yaşlı kalmaktayız. Lise mezunu sağlıkçı arkadaşlar, ev araba bile aldılar ama biz şu anda açıköğretim harç paramızı bile zor yatırmaktayız. İster inanın ister inanmayın yani devlet kadro bile vermese de taşeron olarak dahi işe başlamak istiyoruz
Biz de rızkımızı kazanmak için çalışmak istiyoruz. Lütfen bu mesajımızı yayınlayarak, sesimizi duyurun. Teşekkürler.”
Son örnek olarak ise Turizm ve Otel İşletmeciliği önlisans programı mezunlarının durumuna yer verilecektir. 2014 yılı üniversite yerleştirmelerinde 12.316 kontenjan açılan bölüm mezunları, yaşadıkları sıkıntıları yetkililere duyurabilmek için; “On binlerce turizm işletmeciliği mezunu artık mağdur olmasın!” kampanyası düzenleyerek, pek çok kamu kurumuna hitaben aşağıdaki dilekçeyi hazırlayıp, kampanya web sitesi “www.change.org” adresinden imzaya açmışlardır:[17]
“Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik mezunları olarak, ciddi bir istihdam sıkıntısı yaşıyoruz. Kamusal alanda bizlere kadro açılmadığı gibi başta Turizm ve Kültür Bakanlığı olmak üzere mevcut olan kadrolarımıza da başka bölümlerden personel istihdam edilmektedir. Özel sektörde ise müteşebbisler, kar marjını yüksek tutmak açısından eğitimli personel yerine daha düşük ücretlerle turizmciliği beden işçiliği seviyesine indirgemiştir. Son zamanlarda ana akım medyada bahsi geçen turizmde şiddet ya da Türkiye turizmini olumsuz şekilde etkileyecek haberlerin artmasının nedenlerinden biri de budur. Haliyle bu, bizi hem üzmekte hem de istihdam sorunu yaşadığımız için uzun vadeli planlar yapamamaktayız. Gerek Kültür ve Turizm Bakanlığı, gerekse Gençlik ve Spor Bakanlığı’na bağlı YURTKUR ve yine kamu dairelerine ait misafirhanelerin personel alımlarında Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik mezunlarının nitelikli kadrolarına (4873) yer verilmesini istiyoruz. Kendi alanlarımızda farklı fakülte mezunlarının görev alması, hem kurumu zedelemekte hem de bizim önümüzü tamamen kapamaktadır.”
__________________
[1] Arap, Dr.Sultan Kavili, Türkiye Yeni Üniversitelerine Kavuşurken: Türkiye’de Yeni Üniversiteler ve Kuruluş Gerekçeleri, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65-1, s.23.
[2] Adı geçen makale, s.26.
[3] “Üniversite çok, öğretim elemanı yok”, http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/universite-cok-ogretim-elemani-yok, (Erişim Tarihi: 15 Mart 2015)
[4] Akyol, Taha, “YÖK’ten Mektup”, http://sosyal.hurriyet.com.tr/yazar/taha-akyol_329/yok-ten-mektup_28591973 (Erişim Tarihi:30 Mart 2015)
[5] “Türkiye eğitim turizminde ilk 5’e girdi”, http://t24.com.tr/haber/turkiye-egitim-turizminde-ilk-5e-girdi,290475 (Erişim Tarihi: 15 Mart 2015).
[6] İktisadi ve İdari Bilimler Fakülteleri ifadesi, bu fakülteyle aynı bölümlere sahip fakat değişik isimler altında kurulmuş diğer fakülteleri de kapsayacak şekilde kullanılmıştır.
[7] Vergi Denetim Kurulu Yönetmeliği
[8]Başbakanlık Uzman ve Uzman Yardımcılığı Sınav, Atama, Yetiştirilme, Görev ve Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik
[9] 2015 Yılı Diyanet İşleri Uzman Yardımcılığı Yarışma Sınavı Duyurusu, 9 Mart 2015, http://www2.diyanet.gov.tr/InsanKaynaklariGenelMudurlugu/Sayfalar/HaberDetay.aspx?rid=181&lst=DuyurularListesi&csn=/InsanKaynaklariGenelMudurlugu (Erişim Tarihi: 10 Mart 2015).
[10] “Formasyonun Çöküşü”, (28 Nisan 2012), http://www.radikal.com.tr/turkiye/formasyonun_cokusu-1086301 (Erişim Tarihi: 25 Mart 2015).
[11] Adı geçen haber.
[12] “Üniversiteliler okurken formasyon alabilecek”, (12 Şubat 2014),
http://www.milliyet.com.tr/universiteliler-okurken-formasyon/gundem/detay/1835431/default.htm (Erişim Tarihi: 25 Mart 2015).
[13] “Fen-Edebiyat Fakülteleri kapatılıyor”, (23 Ekim 2014), http://blog.milliyet.com.tr/fen-edebiyat-fakulteleri-kapatiliyor/Blog/?BlogNo=477554 (Erişim Tarihi: 20 Şubat 2015).
[14] Adı geçen haber.
[15]“ Tıbbi Sekreterlik Önlisans Mezunlarının Feryadı”, https://sahipkiran.org/2013/11/23/tibbi-sekreterlik-onlisans-mezunlarinin-feryadi/ (Erişim Tarihi: 20 Şubat 2015).
[16] “Sağlık Kurumları İşletmeciliği Bölümü Mezunları Mağdur!”, https://sahipkiran.org/2013/12/14/saglik-kurumlari-isletmeciligi-bolumu-mezunlari-magdur/ (Erişim Tarihi: 20 Şubat 2015).
[17] “Turizm İşletmeciliği Mezunları da Mağdur”, https://sahipkiran.org/2014/09/19/turizm-isletmeciligi/ (Erişim Tarihi: 20 Şubat 2015).