Dünya piyasalarında petrol fiyatları son beş yılın en düşük seviyesinde seyrediyor. Brent tipi petrolün varil fiyatı 59 dolardan işlem görürken ABD tipi WTI’nin varil fiyatı ise 54 dolara kadar geriledi. Yapılan yorumlarda petrol fiyatlarının 2015’in ilk çeyreğinde 40 dolar seviyesine kadar gerileyebileceği belirtiliyor. Bu gelişmede Suudi Arabistan, İran ve ABD arasındaki siyasi çekişmenin yanı sıra kaya gazı adı verilen teknolojinin de payı büyük oldu. Geleneksel yöntemlere kıyasla çok daha verimli çalışan bu sistem yardımıyla petrol fiyatlarının uzun süre düşük seviyelerde kalacağı tahmin ediliyor.
Ancak görünen o ki kaya gazı artık ucuz enerji üretiminde alternatifsiz kalmayacak. Özellikle Rusya ve Avustralya’da kullanılan “Kaya Kömürü” isimli farklı bir yöntem, kömürden neredeyse sonsuz seviyede enerji üretmeyi vaat ediyor. Kaya kömürü sistemi, mevcut tekniklerle erişilemeyen kömür rezervlerini hedef alıyor. Toprak altında kontrollü olarak yakılan kömürden elde edilen gazlardan elektrik enerjisi, dizel ve süper benzin de üretilebiliyor
Aynı kaya gazı teknolojisi gibi ilk olarak geçen yüzyılın başında kullanılmaya başlanan bu yöntem, toprak altında bulunan ve mevcut teknolojilerle çıkarılamayacak kömür yataklarını hedefliyor. Uygulamaya göre 1000 metre ve altında bulunan kömür yataklarındaki rezervler kontrollü olarak yakılıyor. Bunun için öncelikle kömürün bulunduğu katmana kadar dikey bir kanal açılıyor. Bu kanaldan 1000 metre ve altındaki bölgeye kömürün yanabilmesi için hava ve su buharı basılıyor. Yanan kömürden elde edilecek ısı ve gazın tahliyesi için aynı katmana bir de baca açılıyor.
Böylece bir taraftan gelen hava ve su buharının etkisiyle yanan kömür diğer tarafta bulunan bacadan ısı ve gaz olarak tahliye ediliyor. Tahliye edilen ve 1000 dereceye ulaşan ısı doğrudan üretim aşamasında kullanılabileceği gibi konutların ısıtılması amacıyla da merkezi depolara yönlendirilebiliyor. Yanma esnasında oluşan gazlar ise insan ve çevre için çok zehirli olan metan, karbondioksit, karbonmonoksit ve hidrojen içeriyor. Bu gazlar da tahliye bacasıyla işlenmek üzere elektrik santrallarına yönlendiriliyor. Ayrıca aynı gazlar rafinerilere yönlendirildiğinde ise dizel ve benzin gibi yakıtların yanı sıra plastik üretimi için gerekli hammaddenin de elde edilmesini sağlıyor.
Yapılan araştırmalara göre dünyada bulunan çıkarılabilir kömür rezervleri en az 120 yıl yetebilecek seviyede. Ancak bu miktar dünya üzerinde bulunan toplam kömür rezervinin yalnızca yüzde 20’sine eşdeğer. Geri kalan yüzde 80’lik kısmın toplam büyüklüğü ise 4 trilyon ton olarak tahmin ediliyor. Bu miktarın kaya kömürü gibi yeraltında yakma yöntemiyle kullanılması halinde ise açığa çıkacak enerjinin dünyanın ihtiyaç duyduğu enerji ihtiyacını 1000 yıl süreyle karşılayabileceği iddia ediliyor.
Toprağın derinlerinde bulunan kömürü yakarak enerji üretme fikri çok sayıda yatırımcıyı harekete geçirdi. Ünlü Rus milyarder Roman Abramoviç de Sibirya’da söz konusu tekniği kullanmak için yatırım yapmaya hazırlanıyor.
Kaynak: Mahmut SANCAK / HT GAZETE