Twitter Facebook Linkedin Youtube

MEVSİM DEPRESYONU VE MÜCADELE YÖNTEMLERİ

Prof.Dr.Recep RECEBOV

Prof.Dr.Recep RECEBOV

Depresyona girmemize neden olan kısa kış günleri ve uzun geceleriyle ilişkili olarak insanların keyiflerinin inişli çıkışlı hal almasına; “Mevsim Depresyonu” denilmektedir.

İnsanların çoğunun yaz aylarının güneşli ve sıcak günlerinde kendilerini daha iyi hissetmekte olduklarını hepimiz biliriz. Soğuk sonbahar günlerini, kasvetli kış gecelerini sabırsızlıkla bekleyen insana rastlamamışızdır. Çünkü yaz aylarında zamanımızın çoğunu dışarıda, sokaklarda geçiririz, zevkli bir şekilde sporla uğraşır ve daha az yemek yeriz. Ancak, insanların bazıları için yaz aylarından kış aylarına geçilmesi, hafif hayal kırıklığından daha fazla şey ifade etmektedir. Bu durum, o insanlar için en azından gece kâbusları demek anlamına gelmektedir.

Bu insanlar için yılın mevsimlerinin değişmesi, huylarının ve davranışlarının mutluluk ve rahatlık durumundan depresyon ve gergin hale dönüşmesi anlamına gelmektedir. Sabahları yataktan kalkmaları için büyük bir çaba harcamaları gerekmekte ve bu kişiler için beslenme (özellikle tatlı ve hamurlu mamuller) en önemli eğlence haline gelmektedir. Bu durum, depresyonu git gide arttırmakta ve sinirlilik durumunu had safhaya çıkarmaktadır.

Mevsim depresyonunun nedenleri tamamen açıklığa kavuşturulmuş değildir. Burada ana fikir, ışığın eksik olmasının keyfimizi kaçırmasıdır. Bu konu ile ilgili birkaç kuram vardır. Bu kuramlardan biri; “Biyolojik saatin sekteye uğraması” kuramıdır. Normal olarak, hastalarda vücut ısısının gece saat üçte minimuma düşmesi gerekirken, sabah saat altıda bu olay meydana gelmektedir. Bundan dolayı onlar için sabah yataktan kalkmak daha zordur, onun yerine gecenin yarısında uyanık kalmak çok kolay bir hal almaktadır.

Diğer bir kuram ise, ruh halimizin kötü ve enerjimizin eksik olmasından sorumlu olan melatonin hormonunun salgılanması ile ilgilidir. Melatonin, karanlıkta salgılanır ve ışığa hassastır. Gün içinde ışığın bol olduğu, gündüzlerin uzun, gecelerin kısa olduğu yaz günlerinde melatoninin salgılanması, göreceli olarak azalır. Bunun tam tersine gün ışığının az ve uzun kış gecelerinde melatonin salgılanması artar. Melatoninin etkisi ile sağlıklı bir insanda vücut ısısının düşmesi ve baş dönmesi görülmektedir. İnsan vücudunun kışın daha fazla ve yazın daha az melatonin salgılamakta olduğundan, kış mevsiminde görülen bu depresyona “Kış Depresyonu” olarak bakılmaktadır.

Mevsim depresyonu, organizmayı farklı derecelerde etkileyebilmektedir. Ancak Mevsim Depresyonunun organizmayı ne derecede etkilemekte olduğuna bakmaksızın, bu depresyona yakalanmış olan insanların ağırlıklı kısmı, depresyon tedavisi olma ihtiyacını duymaktadırlar. İnsanların bir kısmı ise bu derin depresyonu, enerjiyi eksik sarf etmekte ve işlerini yeterli derecede yapmamakta olduklarından dolayı pek de hissetmemiş olabiliyorlar.
İnsanların herhangi bir grubunun bu hastalığa yakalanmama ihtimali olmadığı gibi, hiçbir insan da bu hastalığa karşı korunmuş değildir. Bu hastalığı hem erkeklerde hem de bayanlarda, farklı yaş grubuna ait olan insanlarda, dünyanın herhangi bir yerindeki farklı ırklara mensup olanlarda görebiliriz. Ancak bu hastalığın daha fazla bayanlarda, özellikle de doğum yapabilecek yaşlardakilerde görüldüğü kanaati yaygındır.

Bu hastalıktan kurtulmanın yolu, ışığın ve güneşin bol olmasıdır. Ancak kış aylarında, kış mevsimini yaşamakta olan memleketten güneşli ve sıcak memleketlere gitmekle mevsim depresyonundan kurtulabilinmektedir. Kış aylarında güneşli ve sıcak ülkelere girme imkânımızın olmaması durumunda neler yapabiliriz. Depresyonla nasıl başa çıkabiliriz sorusunun cevabını aşağıdaki tavsiyelere uyarak bulabiliriz.

Sabahın erken saatlerinde gün ışığından fazlaca yararlanın

Sabah 6:00 ila 8:00 saatleri arasında güneşin bize hediye etmekte olduğu gün ışığından mümkün olduğu kadar daha fazla yararlanın. Bunun için yapmamız gereken sabahın erken saatlerinde kalkmak ve sabah yürüyüşü yapmaktır. Bunu yapmayı zahmetli buluyor ya da buna zaman ayıramıyor iseniz, evinizin büyük penceresinin önünde oturabilirsiniz. Evde çalışmakta olanlar ya da iş yerleri ile evleri arasındaki mesafe kısa olup da kısa sürede iş yerine ulaşmakta olanlar, sabahın erken saatlerinde çok az ışıktan yararlanabilir ya da hiç yararlanamazlar. Çalışmakta olduğunuz iş yeri ya da evimiz ne kadar ışık alsa da bu ışık, havanın kapalı olduğu günlerdeki doğal ışığın onda biri kadardır. Onun için sabah ışıklarının tadını çıkarmayı ihmal etmeyin.

Triptofan aminoasit içeren gıdalarla beslenin

Bu hastalığı olan insanlarda, beyindeki serotonin maddesinin azalmasından dolayı karbonhidrat içeren besinleri tüketme isteği ağır basmaktadır. Triptofan, bizim keyfimizi iyileştirmekte olan serotonin salgılanmasının artmasına yardımcı olmaktadır. Triptofanın artması için; triptofan içermekte olan hindi eti, süt ve yumurta akı gibi gıdaların tüketilmesi gerekmektedir.

Alkol ve kahveden medet ummayın

İnsanların arasında yaygın olan yöntemlerin biri de; alkol ve kahve ile Mevsim Depresyonu tedavisine başvurmaktır. Kahve ile tedavi söz konusu olunca, bir bakıma geçici olarak olsa bile keyfimizin iyileşmekte olduğunu hissetmekteyiz. Fakat kahve, bu keyif verici özelliğinin yanı sıra tedirginlik ve gerginliğe sebep olur ve aynı zamanda mide ve bağırsaklarda problemlerin ortaya çıkmasına neden olur. Alkol ise antidepresan olmasına rağmen, ileride depresyonun daha da derinleşmesine yol açmaktadır.

Düzenli kültürfizik egzersizleri yapın

Kültürfizik egzersizlerinin faydası; bunları yapabilmek için ister istemez sabahın erken saatlerinde dışarıya çıkmanız gerekecek olmasındadır. Egzersizler, sadece ışıktan daha fazla yararlanmamızı değil, istikrarlı ve kararlı olmanızı da sağlamaktadır.

Açık havada öğle yemeği yiyin

Eğer sabahın erken saatlerinde sokağa çıkamıyorsanız, en azından öğle yemeği saatlerinde sokağa çıkmaya ve gezmeye çalışın. Sabahın erken saatlerindeki ışığın Mevsim Depresyonu için ilaç olduğu ispat edilmiş olsa bile, herhangi bir doğal ışıktan yararlanmak, ondan hiç yararlanmamaktan daha iyidir. Havanın kapalı olduğu günlerde bile doğal ışığın yardımcımız olduğunu unutmayın.

Programınıza Uymaya Gayret Gösterin

Kendiniz için hazırlamış olduğunuz program, biyolojik saatinizi dengelemeye yardımcı olacaktır. Özellikle akşam aynı saatte yatmaya ve sabah aynı saatte kalkmaya gayret gösterin.

Güneşten Lezzet Alın

Gün içinde pencerelerinizi perde ve panjurlarla kapatmamaya çalışın. Oturmakta olduğunuz evden başka bir yere taşınmayı düşünüyor iseniz, imkânınız varsa daha fazla güneş almakta olan yere taşınmaya çalışın.

.

Prof.Dr.Recep RECEBOV

Yazarın diğer yazıları için tıklayınız.

Yorumlar (1)

  1. efe dedi ki:

    Öncelikle teşekkür ederim yazınız için , bir diyetisyen adayı olarak çok işime yarayacak bir makale olmuş. Fakat şunu sormak istiyorum ; aceba çikolata tüketmenin bu depresyona bir faydası var mı? Yazınızı tüm üniversite arkadaşlarımla paylaşacağım..

Yorum Ekleyebilirsiniz


%d blogcu bunu beğendi: