Twitter Facebook Linkedin Youtube
SURİYE KÜRTLERİ

SURİYE KÜRTLERİ

21 Ocak, 2013 , , 7154
Rasim BOZBUĞA

Rasim BOZBUĞA

Kürtler, Suriye Nüfusunun %7-12’sini oluşturan en büyük ikinci dil grubudur. Suriye’de Kürt nüfusu, ağırlıklı olarak bir biri ile toprak bağlantısı olmayan 3 bölge ile büyük şehirlerde yaşamaktadırlar. Suriye’deki Kürt nüfusu; Afrin civarındaki Kürt Dağı bölgesinde % 30’u, Ayn al-Arab (Kobani) bölgesinde % 10’u, Cezire (Kamışlı ve Amuda çevresi) bölgesinde de % 40’ı yaşamaktadır.

suriye kurtleri

CEZİRE BÖLGESİ:

Kürtler bu bölgede 175 mil (281 km) uzunluğunda 12-36 mil (19-57 km.) genişliğinde dar bir koridor içinde yaklaşık 700 köyde yaşamaktadırlar. Fransız sayımlarına göre 1937 yılında Cezire bölgesinde 42.000 Arap, 82.000 Kürt, 32.000 Hristiyan bulunmaktaydı. Daha sonraları da yeni gelenler olmuş ancak 1962 yılında yapılan sayımda 1945 öncesinde Suriye’de bulunduğunu ispat edemeyen 120.000 Kürt vatandaşlık hakkından mahrum edilmiştir.

Bölgede ağırlıklı olarak Mardin ve Urfa’nın doğusunda bulunan aşiretlerin uzantıları bulunmaktadır. Bunlar Huverki, Dakkuri, Miran ve Milli aşiretinin kolları ile diğer aşiretlerdir.

Cezire bölgesinde sadece Kürtler oturmamaktadır. Bölgede bulunan iki önemli grup Hristiyanlarla Sünni Araplardır. Hristiyan unsur, Hasaka Rasulayn arasındaki Habur vadisindeki 35 köye dağılmış durumda bulunan Nasturiler ile Melkiyye-Derik civarında yoğunlaşmış Suryanilerdir. Ayrıca bölgede kayda değer miktarda Ermeni de bulunmaktadır. Bölge Hristiyanları vilayetin % 10’undan fazladır.

Cezire bölgesi, önemli miktarda bedevi Arap aşiretinin de yurdudur. Bölgede bulunan Arap aşiretleri Tay, Jubur, Aneze ve Şammar gibi aşiretlerdir. Ayrıca bölgede Tabka barajının yerinden ettiği 7.000 civarında Arap ailenin Melkiyye ve Rasulayn gibi merkezlere yerleştirildiği belirtilmektedir. Resulayn bölgesinde bulunan Resulayn’da Çeçen nüfus da bulunmaktadır.

Cezire bölgesinde (Hasaka vilayetinde) Kürtler oranlarının % 70 olduklarını iddia etmektedirler. Kürtlerin oranlarını abarttıklarını düşünsek de vilayet içinde Kürt oranı % 55-65 civarında bulunmalıdır. Vilayet içinde Hasaka ilçesinde Araplar çoğunluktadır. Diğer ilçelerden Kamışlı ve Melkiye’de Kürtler çoğunluktadır. Resulayn ilçesinin batısı Arap ağırlıklı iken doğusu Kürt ağırlıklıdır.

KOBANİ BÖLGESİ

Urfa’nın Suruç ilçesinin hemen karşısında bulunan Ayn-el Arab (Kobani) bölgesinde Kürtler 120 civarında köyde bulunmaktadırlar. Bölgede bulunan aşiretler genel olarak Suruç civarında da bulunan Berazi aşiretinin suriye’deki uzantılarıdır. Bölgede bulunan aşiretler Pijan, Alaaddinli, Ketiki, Miran, Şeddadi v.b. gibi aşiretlerdir. Bölgenin batısında Türkmen güneyinde ve Doğusunda Arap yerleşimleri de bulunmaktadır.

AFRİN BÖLGESİ

Afrin bölgesinde 360 civarında köyde yaşayan belli başlı Kürt aşiretleri, Bülbül ve Reco nahiyelerinde Amikî, Bülbül nahiyesindeki Biyan (Biyî), Bu iki nahiye ile birlikte Hastiyan dağı civarında bulunan Şeyhan, Hastiyan dağında (Mabetan) Hastiyan aşireti, Cinderesi nahiyesindeki Cumiyan aşireti olarak sıralanabilir. Ayrıca, Şikakan, Rubaran, Heştiyan, Şerevan, Çakallı aşiretleri de bulunmaktadır. Rubaran aşireti ile ilişkili olduğu belirtilen 26 adet Yezidi köyü olduğu belirtilmektedir

Afrin’de Kürtlerin mutlak çoğunluğu bulunmaktadır. Bununla birlikte bölgede yukarda belirtiğimiz gibi Arap nüfus ile birlikte çoğunluğu Türkiye sınırları yakınlarında olmak üzere Türkmen nüfus da yaşamaktadır. Kürt oranı % 80 civarındadır.

VATANDAŞLIK SORUNU

Kürtlerin Suriye’de karşılaştıkları sorunlardan biri de vatandaş sayılmayan gruptur. 2004 yılında vatandaşlık hakkından mahrum olan Kürtlerin sayısının 160.000’ı yapancı (ajanib), 75.000’i kayıtsız-kaçak (maktumin) olarak Suriye topraklarında bulunduğu belirtilmektedir. Suriye hükümeti 2011 yılında ülke genelinde yapılan gösteriler sonrasında vatandaşlık hakkı olmayan ve sayıları 300.000 civarında olan insanlara vatandaşlık haklarını vermeye başlamıştır.

DİN
Suriye Kürtlerinin dini yapısı büyük ölçüde uzantısı oldukları Türkiye Kürtleri ile paralellik göstermektedir. Afrin ve Kobani kürtleri Sünni Hanefi iken Cezire kürtleri ağırlıklı olarak Şafidir. Ayrıca, Afrin yöresi ile Cezire bölgesinde sayısı fazla olmayan Yezidi Kürt nüfus da bulunmaktadır.

SİYASET

Suriye’de Kürt hareketi son 10 yıla gelinceye kadar genel olarak Suriye içinde sınırlı gündemi olmuş ve büyük ölçüde Suriye’ye hakim olanların komşu ülkelere karşı kullandıkları bir koz olagelmiştir. İlk olarak Fransız manda yönetimi Hwebun (Hoybun) örgütü ile Kürt hareketini Türkiye’ye karşı kullanmıştır. Ancak Hoybun üyelerinin Suriye’deki faaliyetlerine engel olmuşlar, Hoybun üyeleri de Manda yönetimini sıkıntıya sokacak faaliyette bulunmaktan kaçınmışlardır.

Kürtleri Komşulara karşı kullanma politikası Hafız Esad döneminde zirveye çıkmıştır. 1970’lerden sonra ise Hafız Esad Talabani’nin Partisine (PUK) ve Barzaninin partisine (KDP) ofisler açmasına izin vermiş onların Suriye topraklarında Peşmerge devşirmelerine izin vermiştir. Aynı şekilde Hafız Esad PKK’yı himaye etmiş, PKK’nın Suriye’den militan devşirmesine izin vermiştir. PKK’nın militanlarının % 20’si Suriye orjinli olduğu belirtilmektedir.

Kürtleri komşulara karşı kullanma politikası benzer şekilde Suriye’nin bölgesel müttefiki olan İran tarafından da uygulanmış ve uygulanmaktadır.

Suriye içinde Suriye’deki Kürtler için faaliyet gösteren ilk Kürt partisi kurucu başkanlığını Nureddin Zaza’nın yaptığı, 1957 yılında faaliyete geçen Suriye Kürdistan Demokratik Partisidir. (KDPS). Söz konusu parti çok fazla etkili olamamış Suriye hükümetinin baskısı ile bölünmüş ve çeşitli isimlerle başka partileri içinden çıkarmıştır.

Günümüzde Suriye’deki Kürt hareketi temel olarak PKK tarafından yönlendirilen ve 2003 yılında kurulan Demokratik Birlik Partisi (Partiya Yekîtiya Demokrat-PYD) ile Suriye’de iç karışıklıkların başlaması sonrasında Barzani tarafından birleştirilen Kürt ulusal konseyidir (KNC). Başlangıçta tamamen Esad yanlısı olan PYD Beşşar Esad’ın gideceğini anlayınca KNC’ye dahil olmaya karar vermiş ve Yüksek Kürt Konseyi olarak yeniden yapılanmaya karar verilmiştir.

Ancak PYD militanları bağımsız hareket etmekte ve kurduğu kontrol noktaları ile PYD dışında grupların bölgede varlığına izin vermemektedir. Diğer Kürt hareketlerinden farklı olarak PYD silahlıdır ve Esad rejimi ile güçlü işbirliği içindedir.

.

Rasim BOZBUĞA

Yazarın diğer yazıları için tıklayınız.

sahipkiran Hakkında

Sahipkıran; 1 Aralık 2012 tarihinde kurulmuş, Ankara merkezli bir Stratejik Araştırmalar Merkezidir. Merkezimiz; a) Türkiye Cumhuriyeti’nin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü savunan; ülkemizin her alanda daha ileri gitmesi ve milletimizin daha müreffeh bir hayata kavuşması için elinden geldiği ölçüde katkı sağlamak isteyen her görüş ve inanıştan insanı bir araya getirmek, b) Ülke sorunları, yerel sorunlar ve yurtdışında yaşayan vatandaşlarımızın sorunlarına yönelik araştırma ve incelemeler yaparak, bu sorunlara çözüm önerileri üretmek, bu önerileri yayınlamak, c) Tespit edilen sorunların çözümüne yönelik ulusal veya uluslararası projeler yürütmek veya yürütülen projelere katılmak, ç) Tespit edilen sorunlar ve çözüm önerilerimize ilişkin seminer ve konferanslar düzenleyerek, vatandaşlarımızı bilinçlendirmek, amacıyla kurulmuştur.

Yorum Ekleyebilirsiniz


%d blogcu bunu beğendi: