SURÄ°YE’DE SON DURUM DEÄžERLENDÄ°RMESÄ° VE ÇÖZÃœM ÖNERÄ°LERÄ° – Sahipkıran Stratejik AraÅŸtırmalar Merkezi – SASAM
Twitter Facebook Linkedin Youtube
SURÄ°YE’DE SON DURUM DEÄžERLENDÄ°RMESÄ° VE ÇÖZÃœM ÖNERÄ°LERÄ°

SURÄ°YE’DE SON DURUM DEÄžERLENDÄ°RMESÄ° VE ÇÖZÃœM ÖNERÄ°LERÄ°

14 Åžubat, 2020 , 661

Umut Berhan ÅžEN

    Bu deÄŸerlendirmeyi kaleme almaya baÅŸladığım saatlerde (12.02.2020 saat 14:32) Milli Savunma Bakanımız Hulusi Akar, NATO Savunma Bakanları toplantısına katılmak üzere geldiÄŸi Brüksel’deki NATO Karargahı’nda, Türkiye’nin NATO Daimi TemsilciliÄŸi ile TMR BaÅŸkanlığını ziyaret etti. Bu ziyaretle verilmek istenen mesaj gayet nettir; Türkiye kendi milli güvenliÄŸi için ne yapması gerekiyorsa, ne tür bir alternatif tedbire baÅŸvurması zorunluysa, gereÄŸini yerine getirecektir. NATO’nun en büyük ikinci kara ordusu olmamız, jeostratejik olarak daima caydırıcı ve kilit konumda olmamızı saÄŸlayan önemli bir etkendir. Ayrıca, Hulusi Akar bu görüşmeyi yaparken, aynı saatlerde CumhurbaÅŸkanlığı Sözcüsü Ä°brahim Kalın, Ankara’da ABD Suriye Özel temsilcisi James Jeffrey ile görüştü. Görüşmenin ardından son dakika açıklamalar geldi. Görüşmede Ä°dlib’de rejim tarafından Türk gözlem noktalarının hedef alınmasının kabul edilemez olduÄŸu ifade edildi. Ä°dlib mutabakatı kapsamında Türk askeri ve sivillerin korunması konusunda Türkiye’nin kararlılığı güçlü ÅŸekilde vurgulandı. Bu görüşmeden çıkarılması gereken en önemli sonuç ÅŸudur; James Jeffrey ABD’nin Suriye Özel temsilciliÄŸi görevini yürütmesinin yanında, CIA Dış Danışma Kurulu üyesidir. Yani CIA’nin önemli bir direktörüdür. Dolayısıyla, Kalın-Jeffrey görüşmesi sonrasında Türkiye ile ABD arasında karşılıklı istihbarat paylaşımının yeniden baÅŸlayabileceÄŸini öngörüyorum. Malumunuz, Ekim ayında baÅŸlayan Barış Pınarı Harekâtı sonrasında karşılıklı istihbarat paylaşımı durdurulmuÅŸtu. Ancak, son süreçte yaÅŸananlar sonrasında Türkiye ve ABD arasındaki karşılıklı istihbarat paylaşımının saÄŸlıklı bir enformasyon ve güçlü bir müşterek espiyonajla sürdürülmesi elzem hale gelmiÅŸtir.

   Suriye rejimi ile yaşadığımız son çatışmalar çerçevesinde, genel durum panoramasına baktığımda gördüklerim;

1-Esad’ın üzerindeki Ä°ran desteÄŸini sonlandırmak isteyen ABD, milli güvenliÄŸimize karşı büyük bir tehdit anlamına gelen terör devletini kurmak isteyen PYD’nin elinin güçlenmesi için Ä°dlib’ten rejim kuvvetlerini hasarlı biçimde de olsa çıkartmak durumundadır. Ä°ÅŸte, ABD’nin tutarsız ve ilkesiz politikası bu noktada net olarak gözükmektedir.

2-Bu ilkesiz ve tutarsız politika, ABD siyasetindeki kırılmayı da gözler önüne sermektedir. Cumhuriyetçiler’in ve baÅŸkan Trump’ın kısmen makul olabilecek Suriye politikalarının hayata geçmesindeki en büyük engel de kuÅŸkusuz Demokratlar’dır. Akla gfelen en önemli soru ise ÅŸu; Demokratlar’ın CIA ve PENTAGON üzerinde her zamankinden fazla bir basınç ve etki oluÅŸtuÄŸu bu süreçte, Donald Trump’ın azledilme tasarısının gerçekleÅŸmemesinin olumlu etkileri olacak mı? Zira, Trump bugüne dek, Türkiye ile iliÅŸkilerdeki sorunları çözme yönünde harekete geçmekte kararsız ve ürkek gibi görünse de, hiç deÄŸilse, ABD-Türkiye iliÅŸkilerinin hayati önemini algılamış biçimde görünmeye çalışmakta ve iliÅŸkileri kördüğüme götürebilecek açıklama ve eylemlerden kaçınmaya çalışan bir imaj sergilemektedir.

3-Gözlem noktalarımıza havadan ve karadan ağır tazyik ve saldırı varken, konvansiyonel alan harekatında kesin başarıya ulaşmanın bir gereği olarak, gözlem noktalarındaki askerlerimizi geri çekmemiz gerekmektedir.

4-Operasyonlarımızda kesintisiz  hava desteği şarttır. Yeterli hava desteği olmaksızın, sadece açık hedef olma riski çok yüksek olan askeri gözlem noktaları kurarak taarruza girmeye kalkışmamız, askeri kayıp verilmesine neden olmuştur.

5-Diplomatik angajman süreçlerinde, ülkeler arasında dürüstlüğe ve karşılıklı saygıya dayalı bir ikili iliÅŸki yürütmek için tarafların verilen sözleri tutması elzemdir. Zira tutulmayacak ya da tutulamayacak sözleri vermemek tamiri mümkün olmayan gergin ve olumsuz süreçleri baÅŸlatabilir. Bu baÄŸlamda, Soçi’den sonra Suriye rejiminin anlaÅŸmaya uymayan tavrını görmezden gelmek büyük bir hatadır. Dolayısıyla Rusya’nın, Suriye rejimini uyarması ve Putin’in de bireysel olarak Esad’ı  caydırıcı bir dille ve ciddi boyutta siyasal yaptırım tehdidiyle uyarması gerekmektedir.

6-Ä°dlib çatışmasızlık bölgesi tasarısı kaosa doÄŸru gitme tehlikesi ile karşı karşıyadır. Dolayısıyla, biz devlet olarak, milli güvenliÄŸimizi korumak adına, kendi planımızı sahaya uygulamak zorundayız. Göçmenleri uzun süre barındırabilecek ÅŸartlara sahip güvenli bölgeyi askeri harekatla kontrol altına alacak gücümüz var. Åžimdi süratlice, bu güvenli bölgenin askeri stratejik koordinatları belirleyip, harekata baÅŸlamamız elzemdir. Dolayısıyla, Ä°dlib’in geleceÄŸi belirlendikten sonra Rusya, ABD, Türkiye ve Ä°ran arasındaki Suriye denklemininde finale doÄŸru son süreç baÅŸlayacaktır.

7- Bizim için asimetrik, tek taraflı ve dayatmacı bir tututm kimden gelirse gelsin kabul edilemez. Rusya’nın, Suriye’de Türkiye’nin milli güvenlik politikalarını göz ardı ederek hareket etmesi rasyonel deÄŸildir. Aksi halde baÅŸka büyük güçlere, Ä°dlip’ten baÅŸlayarak tüm Suriye’de yeni bir harekat alanı açılabilecektir. ABD, Fransa ve Çin bu büyük güçlerin en önemlileridir. (Çin-Rusya iliÅŸkilerinin gelecekte nasıl bir ÅŸekil alacağını öngörebilmek için, Çin’in Avrasya ve özellikle Afrika ve OrtadoÄŸu’daki askeri varlığının sürekli olarak artan bir ivme gösterdiÄŸini asla göz ardı etmemek gerekmektedir.)

Muhtemel Çözüm Önerileri

1-Sürekli olarak saldırı riski bulunan gözlem noktalarından tamamen çekilebilir, ve bu sayede kuvvetlerimizin artçı unsurlarını potansiyel hedef olmaktan çıkarabilir ve  İdlib’te yaklaşık 30-35 km’lik bir güvenli bölge için Rusya ve ABD ile mutabakata varabiliriz. Sonrasında ise sınırımıza yönelik göç hareketlerinin büyük bölümünü, direkt olarak Afrin’e aktarıp, bu bölgede göçmen kampları kurabiliriz.

2-Tel Rıfat bölgesinin kontrol altına alınması elzem hale gelmiÅŸtir. EÄŸer bu bölgede de alan hakimiyeti kurabilirsek, ülkemize yönelik göç dalgasının bir kısmını da buraya yönlendirebiliriz. Sonrasında yeni bir göçmen kampını da Tel Rıfat’ta oluÅŸturabiliriz.

3-Ãœlkemizin milli güvenliÄŸine yönelik ‘teröre destek veren büyük güçler’ tarafından stratejik bir göç mühendisliÄŸi operasyonu uygulanmaktadır. Bu operasyonun kapsama alanı ve hedefi Hatay üzerinden ülkemizin milli güvenliÄŸinin tamamıdır.

4-EÄŸer bir ihtimal, Ä°dlib-Halep hattında büyük bir çatışma baÅŸlarsa, TSK Tel Rıfat’a geniÅŸ çapta bir harekat yapabilir. Yine TSK, Münbiç-Haseke hattında da, ÅŸiddetli obüs atışlarıyla rejim güçlerini püskürtme kabiliyetine sahiptir.

5-Türkiye, Rusya ve ABD istihbaratları eğer anlaşabilirlerse (ki bu her zaman hem teorik hem de pratik açıdan mümkündür) İdlib’ten çekilmemiz karşılığında hem göçmenler için Tel Rıfat-Kobani bölgelerinde göçmen yerleşim alanı oluşturulması hem de Kuzey Suriye’de bir Türk realitesi olarak, (ilk defa bu köşede tasarı olarak dile getirdiğim) bir ‘Kuzey Suriye Türk Cumhuriyeti’ nin inşa edilmesi gündeme gelebilecektir. Geçmişte Kıbrıs Barış Harekatı’nda olduğu gibi zor ve sancılı bir süreçten geçerken fark etmemiz gereken temel gerçek şudur; Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Silahlı Kuvvetleri’nin güç konfigürasyonu, sahip olunan harp araç ve gereçleri açısından seviye olarak en muazzam devrini yaşamaktadır. Bu güç konfigürasyonu seviyesi sosyo-ekonomik gelişmelerdeki grafiğe göre doğru orantılı olarak artacaktır. Dolayısıyla, alacağımız her türlü milli savunma ve milli istihbarat tedbirinin başarısı, ekonomi ve kalkınmadaki sorunların süratlice aşılmasıyla eşgüdümlü olarak gelişim gösterecektir.

6-Özellikle Cumhurbaşkanlığı bünyesinde görev yapan Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu ile Ekonomi Politikalar Kurulunun, önümüzdeki bu süreçte Milli İstihbarat Koordinasyon Kurulu ile eşgüdümlü çalışması elzem haline gelmiştir. Zira, İdlib’teki son gelişmeler göstermiştir ki, Türkiye’nin Stratejik Milli Güvenlik İstihbaratının mevcut ihtiyaçları sürekli olarak değişkenlik göstermektedir.  Dolayısıyla, önleyici niteliği yüksek olan, türevsel bir istihbarat yaklaşımının devreye sokulması söz konusu olacaktır. Ülkemize yönelik bölücü terörü destekleyen ve organize eden büyük güçlerin, yine ülkemize ve ulusumuza yönelik eyleme geçirdiği Hibrit (Karma) Savaş gerçeğiyle karşı karşıya olmamız, yeni istihbarat ve güvenlik yaklaşımlarının doğuşuna da zemin hazırlayacaktır.

7-İdlib, süregelen çatışmaların zirveye çıkabileceği ve tarafların çok daha büyük bir çatışmaya sürüklenebileceği bir ortama sahiptir. Buna rağmen, tarafların uzlaşmaya en yakın olduğu kilit nokta da yine İdlib’tir. Dolayısıyla, ülkemiz dış politika eksenini belirlerken, bir büyük güce dayanarak bunu yapmak yerine, milli çıkarların ön plana çıktığı yeni bir paradigmayı oluşturarak hareket etmek zorundadır.

8-.ABD’nin kendi global rolünü yeniden tanımladığı yerkürede eski liberal düzen sona ermektedir. NATO ve BRICS gibi uluslararası teÅŸkilatlar eskisinden daha fazla sorunla boÄŸuÅŸmaktadır. Özellikle Asya ve Afrika’da güç rekabetine dayalı ve çok kutuplu bir düzen kurulurken, doÄŸal olarak oluÅŸan yeni güç dengelerinde, Türkiye gibi potansiyel güç adayı olan ülkelerin tek bir büyük güce dayalı, dış politika ve stratejik denge kurması da mümkün deÄŸildir. Ayrıca, stratejik iliÅŸkiler artık tek taraflı bağımlılıkları kaldıramayacak bir niteliÄŸe sahiptir.

9-Artık Türkiye stratejik ilişkilerini ideolojik blok tercihine göre kurgulamayacaktır. Türkiye’nin son dokuz yılda Suriye’den ve son iki haftada İdlib tecrübelerinden elde ettiği stratejik çıkarımlar, bu rasyonel durumun tetikleyicisi olmuştur.

10-Türkiye olarak, Suriye konusunda attığımız her adımı Rusya ile paylaşıyoruz. Zaten Esad güçlerinin ateş altında tuttuğu gözlem noktaları, ülkemizin Rusya ile kurduğu mutabakat sayesinde oluşturulmuştur. Dolayısıyla, bizim gözlem noktalarımıza yapılan saldırılar sadece bize değil, prensipte bakıldığı zaman Rusya’nın ortaya koyduğu siyasi ve askeri iradeye karşı da yapılmış saldırılardır. Bu noktada Rusya’nın net bir karar vermesi ve tutarlı bir yaklaşım sergilemesi gerekmektedir. Zira kısa süre sonra, ‘Esad rejiminin ABD ile anlaşmayacağını’ Rusya ve Putin’e kim garanti edebilir?

Genel Değerlendirme ve Sonuç:

   Devletimizin sınır güvenliği, hem ülkemize karşı sahneye konulan stratejik göç mühendisliği kurgusu hem de Suriye’nin kuzeyinde yer alan Türk nüfusunun güvenliği açısından yeni çözümlerin üretilmesi gerekmektedir. Bundan 46 yıl önce Kıbrıs’taki soydaşlarımız için vakti geldiğinde gereğini yaptığımız gibi, Kuzey Suriye’deki soydaşlarımız için de gerektiği şekilde harekete geçeceğimiz bir sürece doğru girmiş bulunuyoruz. Kuşkusuz, uluslar arası kamuoyu, Kuzey Suriye Türk realitesini tanımak zorunda kalacak ve yine geçmişte Kıbrıs Barış Harekatı sonrasında olduğu gibi bu realite hukuki olarak meşru hale gelecektir. Dolayısıyla, geçtiğimiz hafta yine bu köşede öngördüğüm ve dile getirdiğim bir ‘Kuzey Suriye Türk Cumhuriyeti’ tasarısını yakın gelecekte tartışmaya, şimdiden hazır olmalıyız. Çünkü açık ve net olarak görülmektedir ki; yeni koşullar yeni dengelere, yeni dengeler yeni oluşumlara gebedir. 

 

Umut Berhan ŞEN / SASAM Uzmanı-Yazar
Yazarın diğer yazıları için tıklayınız
umutsen91@outlook.com – @umuten16

Umut Berhan ŞEN Hakkında

1991 yılında İstanbul’da doğdu. Okumayı çok küçük yaşlarda (okul öncesi) öğrendiğinden beri tarihe olan ilgisi hiç bitmedi. Lise yılarına geldiğinde, çeşitli internet site ve gazetelerinde yazmaya başlamıştır. Yayınlanmış bir adet tarih araştırma kitabı ve bir adet polisiye-casusluk türünde romanı bulunmaktadır. Günümüzde ise düzenli olarak ulusal basında yazmaya devam etmektedir. Bu yayın organları ve gazetelerin başlıcaları; ATAYURT Tarih Dergisi (devam), STAR Gazetesi AÇIK GÖRÜŞ EKİ (devam-halen AKŞAM Gazetesi yayın organı olarak devam etmektedir.), YURT Gazetesi (devam), -KARAR Gazetesi, CUMHURİYET Gazetesi (devam), HİSTODİA Tarih Dergisi (devam), MİSAK (Milli Stratejik Aaraştırmalar Kurulu-devam) Yayınlanmış kitapları: SAHİPKIRAN EMİR TİMUR (Araştırma-ATAYURT Yayınevi-2019 Nisan), FIRÇA TEMASI (Polisiye-casusluk seri roman-ATAYURT Yayınevi-2019 Kasım) Eskişehir Anadolu Üniversitesi’nde Sosyoloji Eğitimi alan yazar, Gazi Üniversitesi Sanat tarihi bölümünü de bitirmiştir. Ayrıca İstanbul İşletme Enstitüsü’nde Finansal Yönetim eğitimi ve sertifikası almıştır. Orta Asya Türk Tarihi, Osmanlı Silah Sanatı ve Teşkilat’ı Mahsusa konusunda çalışmalarını sürdürmektedir. Genelkurmay Başkanlığı ATASE Arşivinde Türk İstihbarat Tarihi, ATATÜRK’ün Yaşamı, Teşkilat’ı Mahsusa ve 1. Dünya Savaşı konusunda araştırma, inceleme ve tetkiklerde bulunmuştur. Ayrıca çeşitli araştırma merkezlerinde ‘work shop’ ve yuvarlak masa çalışmalarına da katılmaktadır. Devlet Tiyatroları için yazdığı ve henüz yayınlanmamış ‘ENVER’ adlı bir tiyatro eseri de bulunmaktadır. Bununla birlikte, tiyatro eserleri konusunda eleştiri yazıları da kaleme almaktadır. Yazar, Ahmed Yesevi Vakfı üyesi ve genel sekreteridir. Ayrıca Azerbaycan Kültür Derneği üyesi ve Türk Anıtlar Derneği yedek yönetim kurulu üyesidir.

BENZER İÇERİKLER

Yorum Ekleyebilirsiniz